Il 18 giugno è l’anniversario della morte (nel 1936) dello scrittore e poeta russo Aleksej Maksimovič Peškov (1868-1936), conosciuto con lo pseudonimo Maksim Gorkij (che in russo significa “amaro”: fu scelto per indicare che veniva analizzata l’amara verità),
it.wikipedia.org/wiki/Maksim_Gor'kij
il quarto autore russo per numero di traduzioni in lingue straniere, dopo Lenin, Tolstoj e Dostoevskij.
Ho già parlato di lui il 18 giugno 2017.
Oggi trascrivo le traduzioni in italiano e in Esperanto della sua poesia del 1901 “Pesnja o burevestnike” (Il canto della procellaria * – La ventegbirdo), dal forte significato metaforico, e allego un francobollo indiano del 1968 per il primo centenario della nascita del poeta.
· La procellaria (Hydrobates pelagicus) è chiamata, in italiano corrente, “uccello delle tempeste”, perché “vola velocemente e instancabilmente, mantenendosi spesso a brevissima distanza dall’acqua, che pare sfiorare, ed è capace di affrontare le più violente tempeste”.
www.treccani.it/enciclopedia/procellaria_%28Enciclopedia-Italiana%29/
CANTO DELLA PROCELLARIA
(PESNJA O BUREVESTNIKE)
Sulla bianca distesa del mare
raduna il vento le nubi.
Tra le nubi e il mare
orgogliosamente si libra la procellaria,
simile a un nero fulmine.
Ora sfiorando con l’ala le onde,
ora slanciandosi come saetta verso le nubi,
essa grida: e le nubi sentono la gioia
nel grido ardimentoso dell’uccello.
In quel grido c’è
la brama della tempesta!
Le nubi sentono in quel grido
la forza dell’ira, la fiamma della passione
e la sicurezza nella vittoria.
I gabbiani gemono di fronte alla procella;
gemono, volano, qu e là sul mare
e sarebbero pronti a nascondere nel suo fondo
il loro terrore davanti alla tempesta.
Alcuni colimbi gemono:
è inaccessibile ai colimbi il piacere
di battersi per la vita,
il rimbombo dei colpi li spaventa.
Lo stolto pinguino nasconde timidamente
il grasso corpo tra gli scogli…
Soltanto l’orgogliosa procellaria
si libra ardita e libera
sul mare bianco di schiuma!
Le nubi calano
sempre più cupe
e basse sul mare,
le onde cantano e si gettano
in alto verso i tuoni.
Il tuono rimbomba. Le onde
si lamentano nella loro schiuma d’ira,
disputando col vento.
E il vento avvolge i branchi di onde,
nel suo forte amplesso,
e li butta con rabbia selvaggia
contro gli scogli, frantumandone
in polvere e spruzzi
le masse smeraldine.
La procellaria si slancia con un grido,
simile ad un fulmine nero,
trafigge le nubi come una freccia,
con l’ala porta via la schiuma delle onde.
Ed ecco che volteggia come un demone,
il superbo demone nero della tempesta,
e ride e singhiozza… Ride delle nubi,
singhiozza di gioia!
Nella collera della tempesta
quel demone sensibile
già da tempo ormai ha percepito la stanchezza,
è sicuro che le nubi non riusciranno
a nascondere il sole, no, non riusciranno!
Il vento ulula… Il tuono rimbomba…
I mucchi di nubi ardono d’una fiamma azzurra
sugli abissi del mare.
Il mare afferra i dardi dei lampi
e li spegne nel suo baratro.
Come serpenti infuocati,
si attorcigliano nel mare
i riflessi di quei lampi e scompaiono.
La tempesta! Presto infurierà la tempesta!
E l’audace procellaria,
si libra orgogliosamente tra i lampi,
sul mare ruggente di collera,
e grida, profetessa di vittoria:
Infuri più violenta la tempesta!
Maksim Gorkij, trad. Agostino Bagnato
www.lalbatros.it/index.php/cultura/185-maksim-gor-kij-torna-a-sorrento-sulle-ali-della-procellaria
°°°°°
LA VENTEGBIRDO
Super griza marsupraĵo
vento nubojn ekkolektas.
Inter nuboj kaj la maro
ventegbird’ fiere flugas.
je la nigra fulm’ simila.
Ondon per flugil’ tuŝante
al la nuboj ekflugante
krias bird’ — kaj nuboj aŭdas
ĝojon en kuraĝa krio.
En ĉi tiu krio estas
la soifo de l’ ventego.
Kolerforton, pasiflamon
kaj certecon de la venko
aŭdas nuboj en la krio.
Mevoj ĝemas pro ventego,
ĝemas, flugas super maro,
pretaj kaŝi sur marfundo
la teruron pro ventego.
Ankaŭ ĝemas la kolimboj —
ja neatingebla estas
al kolimboj la plezuro…
Je l’ batalo de la vivo:
fulmotondroj tro timigas.
Malsaĝul’ pingven’ timeme
kaŝas korpon en ŝtonegoj.
Nur fiera Ventegbirdo
kun kuraĝo kaj libere
li flugadas super maro,
maro griza pro la ŝaŭmo.
Nuboj ĉiam pli mallume
nuboj ĉiam pli malsupre
malleviĝas super maro:
ondoj saltas al altaĵo
kaj renkonte al la tondro.
Tondro tondras. En la ŝaŭmo
de l’ kolero ĝemas ondoj,
disputante kun la vento.
Jen la vento ĉirkaŭprenas
forte arojn de la ondoj:
ondojn ĵetas ĝi eksvinge
kun sovaĝa kolerego
sur ŝtonegojn, disbatante
ilin je la polv’ kaj ŝprucoj,
ŝprucoj kaj la polv’ smeraldaj.
Ventegbirdo krie flugas
je la nigra fulm’ simila,
kiel sag’ trapikas nubojn.
Ŝaŭmon per flugil’ deŝiras.
Jen portiĝas li, flera,
de l’ venteg’ demono nigra,
kaj ridegas kaj ploregas:
li ridegas je la nuboj,
li ploregas pro la ĝojo.
La demono akrasenta
en kolero de la tondro
lacon aŭdas, kaj li estas
certigita, ke ne kaŝos
nuboj sunon — ne, ne kaŝos.
Vento bruas. Tondro tondras.
Kiel blua flam’, nubaroj
flamas super marprofundo.
Maro kaptas fulmosagojn
kaj en akvoturn’ estingas.
Kvazaŭ la serpentoj fajraj,
elkurbiĝas kaj volviĝas
en la mar’, malaperante
reflektajĵoj de la fulmoj.
— «Baldaŭ la venteg’ bruegos!»
Tio estas Ventegbirdo:
la kuraĝa kaj fiera,
li flugadas inter fulmoj
super maro krieganta
je l’ kolero; tion krias
la profeto de la venko:
— «La venteg’, pli forte tondru!»
Maksim Gorkij, trad. Nikolaj Kabanov
La Revuo, 1906-1907, I, p. 449-450
