Personaggi

Fabiola

Il 27 dicembre la Chiesa cattolica ricorda Santa Fabiola, resa famosa dal romanzo storico-religioso in lingua inglese “Fabiola or, the Church of the Catacombs” (Fabiola, o la Chiesa delle Catacombe)
en.wikipedia.org/wiki/Fabiola_(novel)
it.wikipedia.org/wiki/Fabiola_o_la_Chiesa_delle_catacombe
eo.wikipedia.org/wiki/Fabiola
pubblicato nel 1854 dall’irlandese Nicholas Wiseman (1802-1865)
en.wikipedia.org/wiki/Nicholas_Wiseman
it.wikipedia.org/wiki/Nicholas_Patrick_Stephen_Wiseman
primo Arcivescovo di Westminster dopo il ristabilimento della gerarchia cattolica in Inghilterra e nel Galles, poi Cardinale.
​Il racconto, sebbene ambientato in una precisa epoca storica (il regno dell’Imperatore romano Diocleziano, 284-305)
it.wikipedia.org/wiki/Diocleziano
eo.wikipedia.org/wiki/Diokleciano
e con una accurata ricerca documentaria sui costumi dei primi cristiani, è sostanzialmente frutto di fantasia, a partire dalla stessa esistenza di una Santa di nome Fabiola.
È noto, al riguardo, che la riforma del calendario liturgico, voluta nel 1970 da Papa Paolo VI, ha eliminato 30 “Santi” di cui non era stato accertato il fondamento storico, mentre altri (anche famosi, come Giorgio, Cristoforo, Barbara, Cecilia, Sebastiano, Gennaro, Lucia, Rosalia, Agata) sono stati lasciati soltanto “a causa della grande devozione popolare di cui godono”.
Il romanzo di Wiseman è stato magistralmente tradotto in Esperanto da E. Ramo (pseudonimo di Renée Adèle Maria Gruner Milsom)
eo.wikipedia.org/wiki/Maria_Milsom
con il titolo “Fabiola. Rakonto pri la katakomboj”, e pubblicato nel 1911 a Ginevra dalla “Universala Esperantia Librejo” (Servizio librario dell’UEA); una seconda edizione (riveduta da Emmanuel Robert
eo.wikipedia.org/wiki/Emmanuel_Robert )
è apparsa nel 1928 a Parigi, a cura della rivista “Espero Katolika”. L’opera è molto vasta (430 pagine nella prima edizione, 437 nella seconda), con 24 illustrazioni.
Favorevoli recensioni sono apparse, tra l’altro, su:
– “La Revuo”, VI, 1911-1912, p. 388;
– “Espero katolika” 1912-3, p. 106-107:
– “La ondo de Esperanto” 1912-7, p. 123;
– “Esperanto de UEA” 1928-6, p. 123-124;
– “Sennaciulo” 12 luglio 1928;
– “The British Esperantist” maggio 1928;
– “La Espero” maggio 1928.
​Così viene giudicata l’opera nel volume di Petr Stojan “Bibliografio de Internacia Lingvo”, Ginevra 1929, p.355, n.3903: “unu el ĉefverkoj, modela stilo, luksa ilustrita eld.” (uno dei capolavori, stile esemplare, lussuosa edizione illustrata).
​Particolarmente interessante, nella sua imparzialità, è la recensione di “Sennaciulo”, organo della SAT (Sennacieca Asocio Tutmonda – Associazione Mondiale Non nazionale), di ispirazione libertaria:
​>La rakonto estas plena de belecoj kaj legiĝas flue en bonstila Esperanto. Iom envie ni rigardas la multpaĝan volumon. SAT ne povis permesi al si ĝis nun, aperigi simile ampleksan libron.
(Traduzione: il racconto è pieno di cose belle, e si legge scorrevolmente in buono stile Esperanto. Con un po’ d’invidia guardiamo il volume dalle molte pagine. La SAT non si è potuta permettere finora di pubblicare un volume così ampio).
​Trascrivo le recensioni apparse su “La Revuo” ed “Espero katolika” nel 1912, ed un trafiletto da “Espero katolika” 1928-63; allego l’immagine di un cunicolo di una delle numerose Catacombe romane.


Fabiola, Rakonto pri la Katakomboj, de Kardinalo Wiseman. El la angla lingvo tradukis E. RAMO. 427 paĝa. Universala Esperantia Librejo, 10, rue de la Bourse, Genève. Prezo 3.50 (Sm : 1.40). —-.
La fama rakonto de Kardinalo Wiseman pritraktas okazintaĵojn, kiam la kristana religio, dum la unuaj jarcentoj de sia ekzisto, disvastiĝis en la mondo, kaj kiam, speciale en Romo, la kristanoj kunvenis, ĉe la tagiĝo, por plenumi, en la katakomboj, la ceremoniojn de la nova kulto, kaj suferis persekutadon kaj mortigajn turmentojn. La priskribo de tiuj pasintaĵoj estas des pli interesa, ke en la evoluo de la aferoj, intermiksiĝas emociplena pentrado de karakteroj, ĉu bonaj, noblaj, sindonaj, ĉu malaltaj, enviemaj, malamaj, de la diversaj personoj, kiuj partoprenas en la agado. Ĉiuj scenoj verecoplenaj kaj pentrindaj faras profundan impreson al la leganto, kaj tial donis al la originala verko absolute pravigitan popularecon.
La traduko prezentiĝas tre bone kaj estos plezure akceptita de la Esperantistaro. La stilo eleganta, rapidflua, kaj ĝenerale modela plaĉos al ĉiuj.
La libro entenas kelkajn belajn kliŝaĵojn de la katakomboj kaj de artiste verkitaj bildoj. Ĝi formas tre belaspektan volumon, kiun oni povos, kun fiereco, elmeti en la bibliotekoj por montri, ke la kolekto de la Esperantaĵoj pli kaj pli riĉiĝas per seriozaj kaj vere atentindaj verkoj. — Dro N.

Fabiola, rakonto pri la Katakomboj, de Kardinalo Wiseman, tradukis E. Ramo. Bela, zorge ilustrita volumo da 421 paĝoj en 8-a. Prezo Sm. 1.40 (fr. 3.50) (Universala Esperantia Librejo, 10 Rue de la Bourse, Genève).
Kiam, antaŭ jam kvindeksep jaroj, la fama arĥiepiskopo de Westminster Kardinalo WISEMAN publikigis sian gravan verkon “Fabiola”, ĝi tuj ricevis grandan sukceson ne nur ĉe la Katolikoj, sed ĉe ĉiuj amantoj de vere literaturaj verkoj, kaj de tiu tempo ĝis nun la verko konservis sian tutan valoron.
Saman sukceson sendube ricevos ĉe la internacia gelegantaro la lerta traduko de Ramo.
Ni ne povas ĉi tie resumi la rakonton, kiu estas interesa je duobla vidpunkto: tiom pro historia elvoko de primitiva Eklezio, kiom pro la psikologia studo de evoluo de sentema animo al la Vero. La aŭtoro majstre revivigas antaŭ ni la vivmanieron kaj la morojn de Roma societo dum la kvara jarcento ĉe paganoj kaj kristanoj. La ĉapitroj dediĉitaj al priskribo de la Katakomboj estas nepre rimarkindaj kaj interesplenaj: oni bone sentas ke la aŭtoro, dum li estis estro de la Angla Kolegio en Romo, perfekte konis la priskribitajn lokojn kaj eĉ ĉeestis la elfosadojn.
Meze de paganoj, inter kiuj miksiĝas kelkaj kristanoj, vivas Fabiola malestimanta la Kristan doktrinon, kiun ŝi konsideras nur kiel ridindan superstiĉon, sed kiun ŝi ne konas. Iom post iom ŝi nevole konatiĝas kun la instruoj de Kristo, precipe dank’ al interparoladoj kun sia fidela orienta sklavino kaj al la ekzemploj de belaj noblaj karakteroj, kiujn ŝi admiras kaj ŝatas, nesciante, ke ili trovas sian fundamenton en la religio de Kristo.
La lerta tradukistino mirinde sukcesis konservi la viglecon de l’ originala stilo uzante nur plej puran Esperantan lingvon. Kiam oni rememorigas, ke Ramo donacis al Esperanta literaturo “En Svislando”, “Dankon”, “Kredo kaj scio” k. t. p. oni ne bezonas plu insisti pri la korekteco de la Esperanta teksto, nek pri la talento de la tradukistino. Ŝi meritas ĉian laŭdon, tial ke ŝi riĉigis nian literaturon per bone elektita verko rimarkinde tradukita.
La samideanoj, eĉ tiuj, kiuj konas nacian eldonon de Fabiola, plezure legos la Esperantan tradukon: ĝi estas taŭga pruvo pri la fleksebleco de la lingvo, kaj la verko mem estas tre rekomendinda ankaŭ al nekatolikoj.
Ni esperas, ke tiu mallonga skizo sufiĉos por instigi niajn samideanojn al legado kaj diskonigo de Fabiola.
Ili tion ne bedaŭros.
D-ro RAYM. VAN MELCKEBEKE.
“Espero katolika” 1912-3 (marto), p. 106-107

“FABIOLA”
premiita de la Esperantista Akademio
La Esperantista Akademio (Sekcio «Pri Premioj) ĵus premiis 5 esperantlingvajn verkojn: tri originalajn kaj du tradukitajn. El tiuj du, estas la dua eldono de «Fabiola».
Ampleksa, post nuna review bonega traduko de fama, interesplena romano. Stilo ĉiam facila, klara, preskaŭ senerara. Vera modelo de pura Fundamenta lingvo. Ĝian legadon oni povas rekomendi varme al ĉiuj, kiuj deziras akiri klasikan stilon en Esperanto kaj tion kun, samtempe, literatura ĝuo.
“Espero katolika” 1929-63, p. 345

 

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *