Una delle feste più popolari in Italia, osservata nel modo più rigoroso, è il cosiddetto “ferragosto”, cioè il 15 agosto, celebrato fin dall’anno 18 a. C, quando l’imperatore Caio Giulio Cesare Ottaviano Augusto (Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus)
it.wikipedia.org/wiki/Augusto
eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADgusto_Cezaro
dichiarò festivo l’intero mese che dal suo nome si chiamò “agosto” (augustus).
​La parola italiana “ferragosto” è appunto la deformazione dell’espressione latina “feriae augusti” (“vacanze di agosto”; ma probabilmente l’imperatore intendeva che si pensasse a “vacanze concesse da Augusto”).
​Il cristianesimo trasformò il 15 agosto, originariamente dedicato alla vergine dea Diana, nella festa dell’Assunzione di Maria.
​Oggi non parlerò della festa, ma solo di un particolare della vita (o meglio, della morte) di Augusto, cioè del mausoleo
it.wikipedia.org/wiki/Mausoleo_di_Augusto
​che si fece costruire nel 28 a.C. per ospitare in forma monumentale la propria tomba: nel lungo tempo prima della sua morte, avvenuta nel 14 d. C., vi furono sepolti altri membri della famiglia imperiale; dopo di lui, vi furono sepolti i successivi imperatori fino a Nerva (98 d. C.), escluso Nerone; le ceneri di Traiano furono deposte ai piedi della Colonna Traiana; e Adriano si fece costruire un mausoleo tutto per sé, la Mole Adriana (oggi, Castel Sant’Angelo).
​Nel XII secolo, l’imponente mausoleo di Augusto fu trasformato in roccaforte; divenne poi un giardino, una vigna, un anfiteatro, una sala per concerti, finché tra il 1936 ed il 1938 il regime fascista, per celebrare la figura di Augusto quale “fondatore dell’impero” (quasi precursore di Benito Mussolini), ed in coincidenza con il bimillenario della nascita di Augusto, fece demolire le costruzioni che si erano addossate al monumento, riportandolo ad una forma più o meno corrispondente a quella originaria.
Il mausoleo di Augusto (detto anche “Augusteo”) ha una particolare importanza nella storia dell’Esperanto, perché in esso (poco prima del recupero nell’originaria forma monumentale) ebbe luogo, il 5 agosto 1935, la cerimonia di inaugurazione del XXVII Congresso Universale di Esperanto. Che all’epoca l’Augusteo fosse ancora da recuperare urbanisticamente, è testimoniato dal fatto che l’invito all’inaugurazione precisa che l’ingresso del pubblico avverrà dal “vicolo Soderini”, cioè da una delle stradine all’epoca presenti; oggi il Mausoleo si erge isolato, al centro di una grande piazza intitolata ad “Augusto Imperatore”, realizzata da uno dei maggiori rappresentanti dello stile “littorio” tipico dell’era fascista, il triestino di origine ebraica Vittorio Ballio Morpurgo
it.wikipedia.org/wiki/Vittorio_Ballio_Morpurgo .
Trascrivo la parte iniziale del resoconto del Congresso di Roma (da “Esperanto de UEA” 1935-8/9, p. 125-129), con due fotografie dell’inaugurazione del Congresso all’Augusteo, ed allego:
​- l’immagine del Mausoleo di Augusto in un’antica stampa;
​- l’invito all’inaugurazione del XXVII Congresso Universale di Esperanto.

---

El “Esperanto de UEA” 1935-8/9, p. 125-129:

Solena Malferma Kunsido de la Dudeksepa
la 5 aŭgusto 1935 en la Koncerta Domo “Augusteo” en Romo

La aspekto de la Malferma Kunsido, okazanta ĉiujare laŭ esence sama ordo, ŝanĝas en ĉiu universala kongreso. Ĝi dependas de lando kaj popolo, kiu ĝin organizas, de lokaj cirkonstancoj, de la oficiala intereso kaj fine de la partoprenantoj mem. Ĉi tiun fojon la mondkongreso estas malfermata en ejo, treege ligita kun la historio de la Eterna Urbo. La «Augusteo» iam estis maŭzoleo, konstruita en la epoko de la unua imperiestro de la roma regno, Aŭgusto, en la jaro 28 a. Kristo. Dum la mezepoko ĝi estis fortikaĵo. En 1870 ĝi estis transformita kiel amfiteatro kaj nun servas al la muzik-arto. Kiel kutime, mallonge antaŭ la komenciĝo, la salonego estas plenplena. Ĉirkaŭ 1.500 personoj ĉeestas. En la unua vico de la seĝoj sidas invititaj gastoj, eminentuloj, oficiroj, reprezentantoj. Sur la galerio, malantaú la podio, ornamita de la itala kaj Esperanto-flagoj kaj de la blazono de Romo, troviĝas la roma polica orkestro, muzikistaro 100-persona.
Precize je la 11 horo trumpet-signalo anoncas la ĵusan alvenon de la reprezentanto de la itala registaro, konforme al decido de la prezidanto de l’ konsilantaro de la ministroj. Eksonas la naciaj himnoj, kiujn aŭskultas la ĉeestantoj starante. Tuj poste leviĝas L. E., la Ŝtata Subsekretario Tumedei, Ministro de Justeco, por malfermi, en itala lingvo, la kongreson en la nomo de L. M. la Reĝo de Italujo, de Lia Ekscelenco Benito Mussolini, ĉefo de la registaro kaj por saluti kaj bondeziri la kongresanojn el 35 landoj. S-ro Univ. Prof. D-ro Bruno Migliorini tradukas la alparolon en Esperanton, interrompata de vigla aplaŭdo.
S-ro Ernfrid Malmgren, ĝenerala sekretario de la 26-a Universala Kongreso en Stokholmo, kiel anstataŭanto de la prezidinto, S-ro Rektoro Jansson, proponas la sekvantan kongres-estraron, aklame akceptatan:
Hon. Prezidanto: S-ro Generalo Markizo Cordero de Montezemolo.
Prezidanto: S-ro Prof. Stefano La Colla, Romo.
Vicprezidantoj: S-ro Prof. D-ro Inĝeniero Rinaldo Orengo, Milano; S-ro Lerneja Direktoro Schamanek, Vieno; S-ro Boutwood, Hastings (Britujo); S-ro D-ro A. Pitlik, Prago; S-ro Nasif Mahrus, Fajum, Egipto; S-ro D-ro J. Couteaux, Parizo; S-ro Prof. P. Christaller, Stutgarto; S-ro D-ro Loyola, Logronjo, Hispanujo; S-ro D-ro Agost Benard, deputito, Budapesto; S-ro Univ. Prof. Mai, Nagasaki, Japanujo; S-ro Instr. P. Baas, Amsterdamo; S-ro Univ. Prof. D-ro Bujwid, Krakovo; S-ro D-ro Söderberg, Stokholmo.
Konst. Ĝen. Sekretario Robert Kreuz, Ĝenevo.
Ĝen. Sekretarioj: S-ro Prof. Francesco Fresco, Romo; S-ro Luigi Minnaja, Romo;
Sekretarioj: F-ino Prof-ino P. Mellina, Milano; S-ro Pietro Pace, Milano; F-ino D-rino Carolina Minio-Paluello, Venecio.
S-ro Stefano La Colla okupas la prezidantan seĝon por diri la jenon:

Alparolo de S-ro Stefano La Colla, Romo
Ekscelencoj;
Estimataj Sinjorinoj kaj Sinjoroj, Karaj Samideanoj;
Estas mia plezura devo vin danki en la nomo de la elektita estraro kaj en mia persona nomo por la granda honoro, al ni farita, per via elekto: ni penos plenumi kiel eble plej kontentige la devojn de la oficoj al ni konfiditaj.
Mi vidas ĉirkaŭ mi multajn eminentajn personojn; ili bonvolu pardoni min, se mi ne aparte salutas ilin, sed mi deziras speciale danki gesinjorojn Zamenhof, kiuj korpe simbolas, ke spirite nia amata Majstro estas inter ni. Kaj poste permesu al mi, saluti en la nomo de ĉi tiu kongreso, la italajn aŭtoritatulojn, kiuj bonvolis, ĉeestante, igi pli solena nian feston kaj per sia helpo faciligis al la Loka kongresa Komitato la aranĝon kaj preparadon.
Li tiam sin turnas al la ministro per la sekvantaj paroloj en itala lingvo:
Ekscelenco,
En la nomo de 1.600 esperantistoj, kiuj venis el ĉiuj partoj de la mondo, mi havas la honoron, saluti vin kaj esprimi al vi la danko pro la plivalorigo de nia festo per ĉeesto de Via Ekscelenco.
La plej viglaj esprimoj de nia tuta rekono kaj nia sindona respekto direktiĝas al Lia Ekscelenco Benito Mussolini, ĉefo de registaro, pro lia afableco konsenti pri okazigo de ĉi tiu kongreso en nia lando.
Estis deziro de la organizantoj de la kongreso dískonigi en plej vastajn sferojn la mirindajn progresojn, kiujn faris kaj faras Italujo sub la impulso kaj laŭ la direktivoj de Mussolini. Pli estas certaj, ke tiurilate ili ne maltrafis sian celon, dank’ al la helpo morala kaj materia, kiujn profitigis al ili la aŭtoritatoj.
Al ili kaj antaŭ ĉio al la Ministerio de Gazetaro kaj Propagando kaj al la Gubernio de Romo iras la danko de ĉi tiu kongreso. (Aplaŭdo.)
(Traduko el la itala lingvo.)