Il 2 maggio 2017 le Poste Italiane hanno emesso un francobollo per commemorare il bimillenario della morte dello storico padovano di lingua latina Titus Livius, in italiano Tito Livio (59 a.C.-17 d.C.)
it.wikipedia.org/wiki/Tito_Livio
eo.wikipedia.org/wiki/Tito_Livio
famoso per una monumentale Storia di Roma dalle origini (753 a.C.) all’anno 9 d.C., intitolata “Ab Urbe condita”, composta da 142 libri, di cui solo 35 (alcuni incompleti) sono giunti a noi: la mole dell’opera, infatti, ne rendeva difficile la copiatura, e per i lettori comuni circolavano piuttosto dei riassunti.
Allo scrittore veniva rimproverata una certa patavinitas (padovanità) dello stile, cioè un uso del latino rivelatore della sua origine provinciale.
Quanto alla attendibilità storica, è da tener presente che Tito Livio non poteva accedere a documenti ufficiali, perché era un privato cittadino (anche se in stretti rapporti con l’Imperatore Augusto), per cui dovette accontentarsi di fonti secondarie (documenti e scritti di altri storici); così accade spesso che il medesimo avvenimento venga presentato in una doppia forma, mitica e storica, lasciando al lettore di scegliere la versione che preferisce (ad esempio, accanto al mito dell’ascensione al cielo di Romolo, vi è il racconto della sua possibile uccisione).
In fondo, Tito Livio voleva comporre non già un’opera scientifica, ma un’opera piacevole; ed il suo scopo era quello di presentare come modello di vita quello degli antichi romani, con la morale ed i valori che avevano reso grande Roma.
In Esperanto, sono dedicate a Tito Livio le pagg. 487-530 del secondo volume della “Antologio latina” (Antologia latina) curata da Gerrit Berveling (Fonto, Chapecó, 1998).
Trascrivo la versione in Esperanto del racconto del “Ratto delle Sabine” e della scomparsa di Romolo, ed allego:
– il francobollo, il quale riproduce il busto di Tito Livio, opera di Lorenzo Larese Moretti (1807-1885), conservato a Venezia a Palazzo Loredan, sede dell’Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti
it.wikipedia.org/wiki/Palazzo_Loredan_(Campo_Santo_Stefano)
– la copertina del secondo volume della “Antologio latina”.
La loĝantaro de la nova urbo, tamen, estas relative unuflanka: aldoniĝas ĉiam pli da viroj, i.a. vaguloj kaj elpelitoj el ĉirkaŭaj urboj. Sed grave mankas virinoj. Tiam Romulo organizis grandan festivalon, al kiu li invitis ankaŭ ĉiujn najbarajn popolojn. Tiuj grandamase alvenadis. La tuta Sabina popolo kune kun edzinoj kaj filinoj ĉeestis. Je difinita signalo, ĉiuj Romaj junuloj leviĝis, ekkaptis po unu knabino el la Sabinoj kaj forkuris. Neniu el la Sabinoj havis armilon ĉe si: ili ja estas venintaj por religia festivalo, ĉu ne? Do kion alian fari ol returniĝi hejmen kaj armite reveni por sin venĝi? La milito, tamen, finiĝis en packontrakto reciproka, precipe dank’ al la Sabinaj junulinoj, kiujn disŝiris amoj (amo al la gepatroj kaj amo al la novaj edzoj): ambaŭ popoloj decidis kunfandiĝi en unu popolon, kiun regos ambaŭ reĝoj, Romulo kaj Tito Tacio. Post kelkaj jaroj Tacio estis murdita kaj Romulo regis sola. Poste li ankoraŭ batalakiris kelkajn etajn ĉirkaŭajn urbojn, Fidenon kaj Vejon. Dum fulmotondrado li malaperis; laŭ kelkaj Romulo estis murdita, laŭ aliaj li fariĝis Dio. La aŭtoritato de certa Prokulo Julio venkigis la lastan supozon. Sub la nomo Kvirino, Romulo do estos adorata en sia Urbo.
Tito Livio, Ab Urbe condita”, trad. Gerrit Berveling, Antologio latina, vol. 2-a, p. 492
