L’11 aprile è l’anniversario della morte (nel 1514) dell’architetto, pittore e poeta italiano Donato di Angelo di Pascuccio, detto il Bramante (1444-1514),
it.wikipedia.org/wiki/Bramante
noto, tra l’altro, per il progetto (non realizzato) di ricostruzione della Basilica di San Pietro in Vaticano.
Ho già parlato di lui l’11 aprile 2018.
Trascrivo (aggiungendo la traduzione in italiano) parte di un articolo di Radio Roma-Esperanto del 30 maggio 1971.
Allego un francobollo vaticano del 1953, su bozzetto di Corrado Mezzana, con il ritratto di Papa Giulio II e il progetto di Bramante per la ricostruzione della Basilica di San Pietro in Vaticano.
(segue traduzione in italiano)
Antonio De Salvo
RENESANCA ARTISTO DONATO BRAMANTE
RADIO ROMA – ESPERANTO, 30.5.1971
Donato Bramante naskiĝis, en la jaro 1444, en malgranda vilaĝo apud Urbino, en Meza Italujo; do li estas preskaŭ samcivitano de Raffaello Sanzio, kiu naskiĝis en Urbino ĉirkaŭ 40 jarojn pli poste. Bramante, kiel pli poste Raffaello, tiel kreskis en la mirinda medio de la urbina duk-lando, kie regadis la harmoniaj influoj de grandaj fru-renesancaj artistoj, dank’ al la mecenata konduto de la duka familio Montefeltro.
Ĉirkaŭ la jaro 1477, Bramante elmigris al norda regiono Lombardio, komence al urbo Bergamo, kaj pli poste al Milano, kie li restis de 1480 ĝis 1499, kaj laboris kune kun Leonardo da Vinci. Ĉe la fino de la jarcento, li iris al Romo, kie li restis ĝis sia morto, en 1514, kaj kie li kreis siajn plej valorajn kaj konatajn artverkojn.
Jen, interalie, la kolosa projekto por rekonstruo de la Sankta Petro-Baziliko en Vatikano. La nuna Baziliko, prizorgita de aliaj artistoj kaj precipe de Michelangelo, per sia surfaco de 14.500 kvadrataj metroj estas, kiel konate, la plej vasta en la mondo; nu, oni pensu ke, laŭ la projekto de Bramante, ĝi estus devinta havi surfacon de 24.000 kvadrataj metroj! Nur tiuj, kiuj iam vizitis la Sankta-Petro-Bazilikon povas imagi, kiom kolosa estus devinta esti la preĝejo, se Bramante estus povinta ĝin efektivigi.
Sed la artisto ne povis vidi la realigon de sia revo, ĉar la morto de la arkitekto, kaj preskaŭ samtempe de la mecenata papo Julio la 2-a, devigis redukti la projekton; kaj el la mirinde klara plano de Bramante restis en la memoro de la popolo preskaŭ nur tio, ke por konstrui la novan Bazilikon Bramante detruigis tiun malnovan, prakristanan kaj mezepokan, ornamitan per freskoj, mozaikoj, marmoroj, altaroj, kapeloj, unuvorte per escepta havaĵo kolektita dum pli ol 11 jarcentoj.
Multe oni tiam protestis pro tio, kaj ankoraŭ nuntempe oni tion riproĉas al Bramante; la roma popolo neniam pardonis al Bramante tiun detruon, kaj dum longa tempo oni povis aŭdi spritaĵon, laŭ kiu la arkitekto, post sia morto, ĉe alveno al Paradizo, estis akre forpelita de S. Petro, kiu plendis pro la detruo de sia surtera domo; kaj Bramante respondis, ke li intencas eniri Paradizon nur por… plibonigi ĝin, detruante malnovaĵojn kaj starigante pli komfortajn domojn por la Sanktuloj, kiel li jam estis farinta surtere!
La malŝato de la roma popolo pro la konduto de la arkitekto estas ankaŭ videbla en tio, ke lia nomo estis popole aliformita, de “Bramante” al “Ruinante”, tio signifas “Detruanto”.
°°°°°
(traduzione)
Antonio De Salvo
DONATO BRAMANTE, ARTISTA DEL RINASCIMENTO
RADIO ROMA – ESPERANTO, 30.5.1971
Donato Bramante nacque, nel 1444, in un piccolo paese nei pressi di Urbino; perciò, è quasi concittadino di Raffaello Sanzio, che nacque ad Urbino circa 40 anni dopo. Poi Bramante, come più tardi Raffaello, crebbe nel meraviglioso ambiente del Ducato di Urbino, in cui dominavano gli armoniosi influssi di grandi artisti del primo Rinascimento, grazie al mecenatismo della famiglia ducale dei Montefeltro.
Intorno all’anno 1477, Bramante emigrò in Lombardia, all’inizio a Bergamo, poi a Milano, dove soggiornò dal 1480 al 1499, ed operò insieme con Leonardo da Vinci. Alla fine del secolo, andò a Roma, dove rimase fino alla morte, nel 1514, e dove creò le sue opere più valide e conosciute.
Ecco, tra l’altro, il colossale progetto per la ricostruzione della Basilica di San Pietro in Vaticano. La Basilica attuale, curata da altri artisti e in particolare da Michelangelo, con la sua superficie di 14.500 metri quadrati è, com’è noto, la più grande del mondo; ebbene, si pensi che, secondo il progetto di Bramante, avrebbe dovuto avere una superficie di 24.000 metri quadrati! Soltanto chi abbia visitato la Basilica di San Pietro può farsi un’idea di come sarebbe stata la chiesa, se Bramante l’avesse potuta realizzare.
Ma l’artista non potè vedere la realizzazione del suo sogno, giacché la morte dell’archItetto, e quasi contemporaneamente del Papa mecenate Giulio II, costrinsero a ridimensionare il progetto; e del mirabile piano di Bramante rimase nella memoria popolare quasi soltanto il fatto che, per costruire la nuova Basilica, Bramante demolì quella antica, paleocristiana e medioevale, adorna di affreschi, mosaici, marmi, altari, cappelle, insomma di un patrimonio eccezionale messo insieme in più di 11 secoli.
Molto si protestò allora per questo, e tuttora lo si rimprovera a Bramante; il popolo romano non gli ha mai perdonato quella distruzione, e per tanto tempo si potè sentire un barzelletta in cui l’architetto, dopo morto, al suo arrivo in Paradiso, fu violentemente scacciato da San Pietro, che si lamentava della distruzione della sua casa terrena; e Bramante rispose che si proponeva di entrare in Paradiso soltanto per … migliorarlo, distruggendo le antichità e tirando su case più confortevoli per i Santi, come aveva già fatto in terra!
L’avversione del popolo romano per la condotta dell’architetto si può riscontrare anche nel fatto che popolarmente il suo nome fu storpiato, da “Bramante” a “Ruinante”, cioè “Distruttore”.