Homoj

Mihály Babits

La 26-an de novembro estas la datreveno de la naskiĝo (en 1883) de la hungara poeto, verkisto kaj tradukisto Mihály Babits (1883-1941),

eo.wikipedia.org/wiki/Mih%C3%A1ly_Babits

unu el la plej estaraj reprezentantoj de la tiel dirita “Generacio de Nyugat/ Okcidento”, kiu celis malfermi la hungaran kulturon al tiu eŭropa.

Babits estas konata ankaŭ kiel tradukisto: li konis multajn lingvojn (en 1913 li ankaŭ vizitis kurson pri Ido), kaj tradukis al la hungara el la lingvoj greka, germana, franca, angla, rumana kaj itala (interalie, la tutan “Divina Commedia”/ Dian Komedion de Dante Alighieri).

Mi jam parolis pri Babits la 26-an de novembro 2017.

www.bitoteko.it/esperanto-vivo/eo/2017/11/26/mihaly-babits/

Pluaraj liaj poeziaĵoj estis tradukitaj al Esperanto, kaj publikigitaj en “Literatura Mondo” (1924), en la “Hungara Antologio” (1957), en “Tutmonda sonoro” (1981); ankaŭ aperis en Esperanta traduko, en 1929, unu lia romano (“Gólyakalifa”- La Cikoni-kalifo).

Mi transskribas (en la hungara, kaj en ĝiaj tradukoj al la itala kaj al Esperanto) lian poeziaĵon “Régen elzengtek Sappho napjai” (Da tempo non risuonano più i giorni di Saffo – Delonge forsonoris temp’ de Sappho).

Mi aldonas hungaran poŝtmarkon de 1983 pro la unuajarcenta datreveno de la naskiĝo de Mihály Babits.


RÉGEN ELZENGTEK SAPPHO NAPJAI

A líra meghal. Nagyon is merész

kezekkel téptük a kényes leány

hegedű-testét, vad-vad hangokig

csigázva, hogy ma már csak nyögni tud

s hörögni mint halódó… Nincs ütem

jajában többé, nincs se szó, se tag:

az értő agy s zenés szív nem beszél,

csak a tüdő liheg, csak a torok

kiált s a szédült gyomor álmodik.

A líra elhal, néma ez a kor.

Kinek szólsz, lélek? Mondják, milliók

nyögését nyögd ma, testvérek vagyunk

s mit ér a szó, amely csupán tiéd?

De istenem, hát testvér az aki

nem hallja meg testvére panaszát

ha nem övé is? Önző a világ:

csak közös ínség, közös láz, közös

zavar dadog – a többi csönd s magány.

A líra meghal, és a szerelem,

mint a galambok csókja, hangtalan.

Óh kedvesem! magunknak szól a dal.

Régen elzengtek Sappho napjai.

Csókolj! A líra meghal, és a bús

élet a kettes csöndbe menekül.

Az ember hajdan ember volt, s szíve

itta az embert, testvérszív; – ma nyáj,

megunt baján kérődző. Légy sziget

s várj napot a mocsárból! Különös

gubók szülhetnek pillét. Mit tudod?

Az istenek halnak, az ember él.

Babits Mihály

epa.oszk.hu 

°°°°°

DA TEMPO NON RISUONANO PIÙ I GIORNI DI SAFFO

Muore la poesia lirica. Abbiamo strapazzato

il suo corpo – violino da ragazza delicata,

costringendola a emettere suoni sfrenati,

oggi è in grado solo di gemere e rantolare

come un moribondo… il suo lamento

non ha più ritmo, ne parola, ne misura:

la mente aperta e il cuore musicale

non parla, solo il polmone ansima, solo

la gola grida e lo stomaco stordito sogna.  

La poesia lirica svanisce, quest’epoca è muta.

 

Anima, a chi ti rivolgi? Dicono, devi  

gemere lo strazio dei milioni, siamo fratelli

e a cosa serve la parola, se è soltanto tua?

Ma, Dio mio, è fratello colui, che non

intende il lamento di suo fratello, se non

è anche suo? Il mondo è egoista: solo la

miseria comune, la febbre, il disordine

comune balbetta – il resto è silenzio, solitudine.

Muore la poesia lirica, e l’amore è 

silenzioso, come il bacio delle colombe.

 

Oh, mia amata! il canto è per noi stessi.

Da tempo non risuonano più i giorni di Saffo.

Baciami! La poesia lirica muore, la vita

mesta si rifugge nel silenzio della coppia.

Un tempo, l’uomo era un uomo, il suo cuore

batteva per l’altro, cuor di fratello; – oggi

è gregge, che rumina sulla propria miseria.

Sii isola e aspetta il levarsi del sole dalla palude!

Dai bozzoli strani possono nascere farfalle.

Che ne sai? Gli Dei muoiono, l’uomo vive.

Babits Mihály, trad. Cikos Ibolja

epa.oszk.hu 

°°°°°

DELONGE FORSONORIS TEMP’ DE SAPPHO

Liriko mortas. Tro aŭdace ŝiris

ni violono-korpon de l’ sentema

knabin’, trudante por sovaĝ-sovaĝaj

eksonoj, ke ĝi povas jam nur ĝemi,

stertori kiel ja mortant’… Nek ritmo

en sia ve’, nek vort’ plu, nek artiko:

komprena mens’, muzika kor’ ne sonas,

jam nur la pulm’ spiregas, nur la gorĝo 

kriegas, la stomak’ sveninta sonĝas.

Lirik’ formortas, mutas ĉi epok’.

Anim’, por kiu kanti? Oni diras:

de miloj ĝemon ĝemu, jen ni: fratoj,

ĉu taŭgas vort’ estanta nur la via? 

Sed, Di’, ĉu estas frato kiu ĝemo

de sia frat’ ne aŭdas, se ne estas

ĝi ankaŭ lia? Mond’ sinama! sole

komuna febro kaj mizer’, komuna

konfuz’ balbutas:— krome: mut’, soleco! 

Liriko mortas, kaj la amo estas

senvoĉa kiel kiso de kolomboj.

Ho kara! sonas por ni mem la kant’.

Delonge forsonoris temp’ de Sappho.

Ho kisu! Mortas la lirik’. Rifuĝas

la viv’ malĝoja al silent’ duopa.

La homo iam estis hom’ kaj trinkis

per frata kor’ la homon; — nun, ŝafar’,

remaĉas ĝi ĉagrenon tedan. Estu

insul’, el marĉ’ atendu sunon! Naskas

larvaĉoj papilion! Kiu scias?

La dioj mortas ja, la homo vivas.

Mihály Babits, trad. Kálmán Kalocsay

(“Literatura mondo” 1924-3, p. 39)

Respondi

Retpoŝtadreso ne estos publikigita. Devigaj kampoj estas markitaj *