La 27-a de marto estas la datreveno de la naskiĝo (en 1797) de la franca verkisto, dramisto kaj poeto Alfred Victor de Vigny, konata kiel Alfred de Vigny (1797-1863).
eo.wikipedia.org/wiki/Alfred_de_Vigny
fama precipe pro la historia romano “Cinq-Mars” (de kiu Charles Gounod tiris la samnoman operon, laŭ libreto de Paul Poirson kaj Louis Gallet), la dramo “Chatterton”, la novelaro “Servitude et grandeur militaires” (Militistaj mizero kaj gloro), la poeziaĵoj “La Mort du loup” (La morto de la lupo) kaj “La Maison du berger” (La domo de la paŝtisto), kaj la kolekto de filozofiaj meditoj “Journal d’un poète” (Taglibro de poeto).
Mi transskribas, en la franca kaj en la traduko al Esperanto, la poeziaĵon “La Mort du loup” (La morto de la lupo); la versio al la itala estas legebla ĉe www.antiwarsongs.org/canzone.php?id=57256
Mi listigas, ĉe la fino, la verkojn tradukitajn al Esperanto.
Mi aldonas la francan poŝtmarkon de 1963, laŭ skizo de Albert Decaris kaj Claude Hertenberger, pro la unuajarcenta datreveno de la morto de Alfred de Vigny.

---

LA MORT DU LOUP

I
Les nuages couraient sur la lune enflammée
comme sur l’incendie on voit fuir la fumée,
et les bois étaient noirs jusques à l’horizon.
Nous marchions, sans parler, dans l’humide gazon,
dans la bruyère épaisse et dans les hautes brandes,
lorsque, sous des sapins pareils à ceux des Landes,
nous avons aperçu les grands ongles marqués
par les loups voyageurs que nous avions traqués.
Nous avons écouté, retenant notre haleine
et le pas suspendu. — ni le bois ni la plaine
ne poussaient un soupir dans les airs; seulement
la girouette en deuil criait au firmament;
car le vent, élevé bien au-dessus des terres,
n’effleurait de ses pieds que les tours solitaires,
et les chênes d’en bas, contre les rocs penchés,
sur leurs coudes semblaient endormis et couchés.
Rien ne bruissait donc, lorsque, baissant la tête,
le plus vieux des chasseurs qui s’étaient mis en quête
a regardé le sable en s’y couchant; bientôt,
lui que jamais ici l’on ne vit en défaut,
a déclaré tout bas que ces marques récentes
annonçaient la démarche et les griffes puissantes
de deux grands loups-cerviers et de deux louveteaux.
Nous avons tous alors préparé nos couteaux,
et, cachant nos fusils et leurs lueurs trop blanches,
nous allions, pas à pas, en écartant les branches.
Trois s’arrêtent, et moi, cherchant ce qu’ils voyaient,
j’aperçois tout à coup deux yeux qui flamboyaient,
et je vois au delà quatre formes légères
qui dansaient sous la lune au milieu des bruyères,
comme font chaque jour, à grand bruit sous nos yeux,
quand le maître revient, les lévriers joyeux.
Leur forme était semblable et semblable la danse,
mais les enfants du Loup se jouaient en silence,
sachant bien qu’à deux pas, ne dormant qu’à demi,
se couche dans ses murs l’homme, leur ennemi.
Le père était debout, et plus loin, contre un arbre,
sa Louve reposait comme celle de marbre
qu’adoraient les Romains, et dont les flancs velus
couvaient les demi-dieux Rémus et Romulus.
Le Loup vient et s’assied, les deux jambes dressées,
par leurs ongles crochus dans le sable enfoncées.
il s’est jugé perdu, puisqu’il était surpris,
sa retraite coupée et tous ses chemins pris;
alors il a saisi, dans sa gueule brûlante,
du chien le plus hardi la gorge pantelante,
et n’a pas desserré ses mâchoires de fer,
malgré nos coups de feu qui traversaient sa chair,
et nos couteaux aigus qui, comme des tenailles,
se croisaient en plongeant dans ses larges entrailles,
jusqu’au dernier moment où le chien étranglé,
mort longtemps avant lui, sous ses pieds a roulé.
Le Loup le quitte alors et puis il nous regarde.
Les couteaux lui restaient au flanc jusqu’à la garde,
le clouaient au gazon tout baigné dans son sang;
nos fusils l’entouraient en sinistre croissant.
Il nous regarde encore, ensuite il se recouche,
tout en léchant le sang répandu sur sa bouche,
et, sans daigner savoir comment il a péri,
refermant ses grands yeux, meurt sans jeter un cri.

II
J’ai reposé mon front sur mon fusil sans poudre,
me prenant à penser, et n’ai pu me résoudre
a poursuivre sa Louve et ses fils, qui, tous trois,
avaient voulu l’attendre; et, comme je le crois,
sans ses deux Louveteaux, la belle et sombre veuve
ne l’eût pas laissé seul subir la grande épreuve;
mais son devoir était de les sauver, afin
de pouvoir leur apprendre à bien souffrir la faim,
a ne jamais entrer dans le pacte des villes
que l’homme a fait avec les animaux serviles
qui chassent devant lui, pour avoir le coucher,
les premiers possesseurs du bois et du rocher.

III
Hélas! ai-je pensé, malgré ce grand nom d’Hommes,
que j’ai honte de nous, débiles que nous sommes!
Comment on doit quitter la vie et tous ses maux,
c’est vous qui le savez, sublimes animaux!
A voir ce que l’on fut sur terre et ce qu’on laisse,
seul le silence est grand; tout le reste est faiblesse.
– Ah! je t’ai bien compris, sauvage voyageur,
et ton dernier regard m’est allé jusqu’au cœur!
Il disait: «Si tu peux, fais que ton âme arrive,
a force de rester studieuse et pensive,
jusqu’à ce haut degré de stoïque fierté
où, naissant dans les bois, j’ai tout d’abord monté.
Gémir, pleurer, prier est également lâche.
Fais énergiquement ta longue et lourde tâche
dans la voie où le sort a voulu t’appeler,
puis, après, comme moi, souffre et meurs sans parler».

Alfred de Vigny

°°°°°
LA MORTO DE LA LUPO

I
La nuboj preterkuris sur la flamruĝa luno,
kiel sur incendio pretere fuĝas fumo,
kaj ĝis la horizonto nigradis la arbaro.
Ni marŝis senparole en humida herbaro,
tra la erikoj densaj kaj la arbustoj grandaj,
kiam ni sub abioj similaj al la Land’aj
ekvidis ungosignojn premitajn ĵus akute
de l’ vagaj lupoj, kiujn ni sekvis persekute.
Ni aŭskultis tiam kun streĉa spirreteno
kaj paŝ’ interrompita. – El bosko kaj ebeno
ne sonis eĉ plej eta ĝemeto nun; aŭdebla
estis nur la knarado de ventoflag’ funebra,
ĉar nun la vent’, farante tre supre siajn kurojn
tuŝetis per piedoj nur la solecajn turojn,
kaj kverkoj en malsupro, apud la rokaj krutoj,
ŝajnis endormiĝintaj apoge sur kubutoj.
Nenio do susuris, kiam kapkline restis
la plejaĝul’ el tiuj, kiuj ĉe l’ pel’ ĉeestis,
rigardis al la sablo kaj sternis sin; subite
li, kies juĝ’ neniam eraris vidtrompite,
informis nin mallaŭte ke tiuj freŝaj punktoj
anoncas pri l’ elpaŝo kaj la potencaj ungoj
de du plenkreskaj lupoj kaj de lupidoparo.
Tiam ni ĉiuj tenis ponardojn en preparo,
kaj la tro helajn brilojn de la fusil’ kaŝante,
ni disfleksadis branĉojn, singarde alpaŝante.
Tri haltas; mi serĉante, pri kio do rigardas
ĉi tiuj, jen ekvidas, ke du okuloj ardas,
kaj mi distingas transe kvar formojn, per facila
danco saltantajn meze de l’ erikej’ lunbrila,
kiel petolas brue, salte, je ĉiuj tagoj
pro la reven’ de l’ mastro ĝojante la vertragoj.
Identis form’ ilia, kaj ankaŭ danc’ identis;
sed la infanoj lupaj eĉ dum la lud’ silentis,
sciante, ke najbare en sia urb’ fortika
nur duondorme kuŝas la homo malamika.
La patro staris garde, kaj ĉe arbo pli fora
lia lupin’ ripozis, kiel la best’ marmora,
kultita de Romanoj, kiu sub ventrovilojn
Romulon kaŝis varte kaj Remon, diofilojn.
Venas la Lup’, sidiĝas, la krurojn rektigante,
per siaj hokaj ungoj la sablon ekpikante.
Li juĝis sin senhelpa, ĉar lin surprizo trafis,
reir’ estis tranĉita, elvojon li ne havis.
Nu, tiam li ekkaptis per brula buŝ’ sovaĝa
la penspirantan gorĝon de l’ hundo plej kuraĝa,
kai mordon de la feraj makzeloj streĉi pluis,
malgraŭ ke niaj pafoj en lian korpon truis,
kaj la ponardoj akraj, kiel tenajlo, kruce
renkontis sin en ventro borita sangoŝpruce,
ĝis la momento, kiam pro la sufok’ kaj vundo
sub liajn krurojn falis la jam mortinta hundo.
La Lup’ tiam ĝin lasas, kaj poste nin rigardas,
dum la elstaraj klingoj lin ĝis tenil’ ponardas
kaj najlas al gazono sangumitan de ili.
En duonrond’ minaca ni pretis lin fusili.
Li plue nin rigardas, kaj jen resinkas kuŝe,
lekante sian sangon elversiĝintan buŝe,
kaj ne degnante scii, kiel pereis li,
fermas l’ okulojn grandajn, kaj mortas sen ekkri’.

II
La frunton sur senpulva pafil’ mi ripozigis
kaj dum mi volvis pensojn, nenio min instigis
plupeli liajn inon kaj idojn, kiuj kunaj
decidis lin atendi – kaj sen la filoj junaj
mi kredas, ke la bela kaj tragika vidvino
ne lasus lin tutsola batiĝi de l’ destino.
Sed ŝia devo estis fuĝigi ilin save,
instrui, ke l’ malsaton ili suferu brave,
kaj ne aniĝu iam en la urbecan pakton,
per kiu hom’ el bestoj sklavemaj faris kapton,
kiuj por li ĉaspelas, pro gajno de kuŝlok’,
l’ unuajn posedintojn de la arbar’ kaj rok’.

III
Ho ve! – mi pensis – malgraŭ ĉi nobla nia nomo
kiom mi hontas pri la malforto de la Homo!
Kiel forlasi vivon kun ĉiaj sortmolestoj,
vi ja instruas tion, nur vi, sublimaj bestoj!
Laŭ la memor’ restonta de nia tera rolo,
nur la silento noblas, la rest’ estas senvolo.
Ha! vojaĝant’ sovaĝa, mi vin komprenis ĝuste,
via rigardo lasta penetris min ĝisbruste!
Ĝi diris: «En vi vi strebu, se eble, la spirito
per daŭra, diligenta medita penspilgrimo
al tiu alta grado de stoika fiero,
kien min levis tuj la denaska vivlibero.
Ĝemadi, plori, preĝi – jen sama malkuraĝo.
Penegu energie kaj longe, ĉe l’ vojaĝo,
kies plenumon pezan taskis al vi la sort’,
poste, suferu, mortu, kiel mi nun – sen vort’».

Alfred de Vigny, trad. Gaston Waringhien,
(Literatura Mondo 1933-1, p. 3)
°°°°°
Verkoj de Alfred de Vigny tradukitaj al Esperanto
Opere di Alfred de Vigny tradotte in Esperanto

– “Touraine” (Tureno), trad. Dezertulo, Espero katolika” 1904-10, p. 73.
– “La Intervidiĝo kaj Nekonita Dialogo” (el “Cinq Mars”), trad. Samuel Meyer, Berlin, 1914; 2-a eldono Dresden, 1924.
– “La mort du loup” (La morto de la lupo), trad. Gaston Waringhien, Literatura Mondo 1933-1, p. 3.