Il 29 giugno è l’anniversario della nascita (nel 1798) di Giacomo Leopardi (1798-1837),

it.wikipedia.org/wiki/Giacomo_Leopardi 

del quale ho già parlato più volte (da ultimo, il 29 giugno 2020), 

www.bitoteko.it/esperanto-vivo/2020/06/14/giacomo-leopardi-3/ 

e del quale parlerò tante altre volte.

Oggi trascrivo (in italiano, e nella traduzione in Esperanto) la sua poesia “Canto notturno di un pastore errante dell’Asia”

Allego il francobollo del 1998 della Repubblica di San Marino, dedicato a quella poesia in occasione del secondo centenario della nascita del poeta.

---

XXIII

CANTO NOTTURNO DI UN PASTORE ERRANTE DELL’ASIA

Che fai tu, luna, in ciel? dimmi, che fai,

silenziosa luna?

Sorgi la sera, e vai,

contemplando i deserti; indi ti posi.

5Ancor non sei tu paga

di riandare i sempiterni calli?

Ancor non prendi a schivo, ancor sei vaga

di mirar queste valli?

Somiglia alla tua vita

10 la vita del pastore.

Sorge in sul primo albore;

move la greggia oltre pel campo, e vede

greggi, fontane ed erbe;

poi stanco si riposa in su la sera:

15 altro mai non ispera.

Dimmi, o luna: a che vale

al pastor la sua vita,

la vostra vita a voi? dimmi: ove tende

questo vagar mio breve,

20 il tuo corso immortale?

Vecchierel bianco, infermo,

mezzo vestito e scalzo,

con gravissimo fascio in su le spalle,

per montagna e per valle,

25 per sassi acuti, ed alta rena, e fratte,

al vento, alla tempesta, e quando avvampa

l’ora, e quando poi gela,

corre via, corre, anela,

varca torrenti e stagni,

30 cade, risorge, e più e più s’affretta,

Senza posa o ristoro,

lacero, sanguinoso; infin ch’arriva

colà dove la via

e dove il tanto affaticar fu volto:

35 abisso orrido, immenso,

ov’ei precipitando, il tutto obblia.

Vergine luna, tale

è la vita mortale.

Nasce l’uomo a fatica,

40 ed è rischio di morte il nascimento.

prova pena e tormento

per prima cosa; e in sul principio stesso

la madre e il genitore

il prende a consolar dell’esser nato.

45 Poi che crescendo viene,

l’uno e l’altro il sostiene, e via pur sempre

con atti e con parole

studiasi fargli core,

e consolarlo dell’umano stato:

50 altro ufficio più grato

non si fa da parenti alla lor prole.

Ma perché dare al sole,

perché reggere in vita

chi poi di quella consolar convenga?

55 Se la vita è sventura

perché da noi si dura?

Intatta luna, tale

è lo stato mortale.

Ma tu mortal non sei,

60 e forse del mio dir poco ti cale.

Pur tu, solinga, eterna peregrina,

che sì pensosa sei, tu forse intendi,

questo viver terreno,

il patir nostro, il sospirar, che sia;

65 che sia questo morir, questo supremo

scolorar del sembiante,

e perir dalla terra, e venir meno

ad ogni usata, amante compagnia.

E tu certo comprendi

70 il perché delle cose, e vedi il frutto

del mattin, della sera,

del tacito, infinito andar del tempo.

Tu sai, tu certo, a qual suo dolce amore

rida la primavera,

75 a chi giovi l’ardore, e che procacci

il verno co’ suoi ghiacci.

Mille cose sai tu, mille discopri,

che son celate al semplice pastore.

Spesso quand’io ti miro

80 star così muta in sul deserto piano,

che, in suo giro lontano, al ciel confina;

ovver con la mia greggia

seguirmi viaggiando a mano a mano;

e quando miro in cielo arder le stelle;

85 dico fra me pensando:

a che tante facelle?

Che fa l’aria infinita, e quel profondo

infinito seren? che vuol dir questa

solitudine immensa? ed io che sono?

90 Così meco ragiono: e della stanza

smisurata e superba,

e dell’innumerabile famiglia;

poi di tanto adoprar, di tanti moti

d’ogni celeste, ogni terrena cosa,

95 girando senza posa,

per tornar sempre là donde son mosse;

uso alcuno, alcun frutto

indovinar non so. Ma tu per certo,

giovinetta immortal, conosci il tutto.

100 Questo io conosco e sento,

che degli eterni giri,

che dell’esser mio frale,

qualche bene o contento

avrà fors’altri; a me la vita è male.

105 O greggia mia che posi, oh te beata,

che la miseria tua, credo, non sai!

Quanta invidia ti porto!

Non sol perché d’affanno

quasi libera vai;

110 ch’ogni stento, ogni danno,

ogni estremo timor subito scordi;

ma più perché giammai tedio non provi.

Quando tu siedi all’ombra, sovra l’erbe,

tu se’ queta e contenta;

115 e gran parte dell’anno

senza noia consumi in quello stato.

Ed io pur seggo sovra l’erbe, all’ombra,

e un fastidio m’ingombra

la mente, ed uno spron quasi mi punge

120 sì che, sedendo, più che mai son lunge

da trovar pace o loco.

E pur nulla non bramo,

e non ho fino a qui cagion di pianto.

Quel che tu goda o quanto,

125 non so già dir; ma fortunata sei.

Ed io godo ancor poco,

o greggia mia, né di ciò sol mi lagno.

Se tu parlar sapessi, io chiederei:

dimmi: perché giacendo

130 a bell’agio, ozioso,

s’appaga ogni animale;

me, s’io giaccio in riposo, il tedio assale?

Forse s’avess’io l’ale

da volar su le nubi,

135 e noverar le stelle ad una ad una,

o come il tuono errar di giogo in giogo,

più felice sarei, dolce mia greggia,

più felice sarei, candida luna.

O forse erra dal vero,

140 mirando all’altrui sorte, il mio pensiero:

forse in qual forma, in quale

stato che sia, dentro covile o cuna,

è funesto a chi nasce il dì natale.

Giacomo Leopardi

°°°°°

XXIII

KANTO DUMNOKTA DE PAŜTISTO VAGANTA EN AZIO

Vi, luno en ĉiel’, kion vi faras? 

Vi, silentema luno? 

Leviĝas vi kaj klaras 

kontemplante dezertojn; kaj subiras. 

5 Ankoraŭ ĉu ne satas 

laŭiri vi l’ eternajn vojkanalojn? 

Ĉu jam ne tedas vin, ĉu vi plu gvatas 

dezire tiujn valojn? 

Similas vian vivon 

10 la vivo de l’ paŝtisto.  

Aŭrore kun persisto 

puŝas li gregon tra la kampoj, vidas 

fontojn, brutarojn, herbojn; 

jam laca li ripozas ĉe l’ vespero: 

15 mankas kroma espero. 

Diru, ho lun’, kiomas 

takse l’ paŝtista vivo, 

kaj tiu via, homo? Kien strebas 

kurta vagado mia, 

20 l’ eterna via drivo? 

Blanka oldul’, malsana, 

ŝirvesta kaj senŝua 

kun peza fasko sur la ŝultroj tene, 

tramonte, traebene, 

25 tra ŝtonoj akraj, sablogrundaj gorĝoj, 

ĉe l’ vento kaj tempesto, kiam varmas 

horo, kiam ekgelas, 

kuras li, kuranhelas, 

transas torentojn, marĉojn, 

30 falas, sin levas, pli kaj pli li hastas, 

sen paŭzo, sen ripozo, 

ĉifona, sangkovrita; ĝis atingas 

li kien la marŝpado, 

kaj kien lin kondukis klopodado: 

35 enorma faŭkabismo, 

en ĝin falante ĉion li forgesas. 

Ho virga luno, tia 

estas ĉi vivo nia. 

Naskiĝas hom’ dolore, 

40 kaj estas la naskiĝ’ risko de morto.

Tuj lin turmentas sorto 

unuaspire; jam ĉe l’ vivkomenco 

la patro kaj patrino 

lin trakonsolas por la naskevento. 

45 Poste, ke kresko venas 

ili jam lin subtenas, plu kaj daŭre 

per agoj kaj paroloj, 

klopodas per konsoloj 

lin kuraĝigi pro la homa nasko: 

50 kroman, pli plaĉan taskon 

ne havas la gepatroj por l’ idaro. 

Sed kial al sunklaro 

meti kaj viva gardi 

kiun vi poste prikonsoli devas?

55 Se estas viv’ ĉagreno 

kial ni ĝin eltenu? 

Tutklara luno, tia 

l’ mortula stato fia. 

Sed vi ne ‘stas mortema 

60 kaj eble vin ne tuŝas diro mia. 

Eĉ vi soleca, daŭre pilgrimanta, 

tiom pensema, eble vi komprenas, 

kio ĉi tera vivo 

kaj sufer’ nia, kaj suspiroj estas; 

65 kio ĉi mortkateno, ĉi ekstrema 

senkoloriĝ’ vizaĝa, 

kaj el la ter’ formorto kaj fordrivo 

el la kutima dolĉa kompanio. 

Kaj vi certe komprenas 

70 kialon de l’ aferoj, vidas frukton 

de l’ maten’ kaj vespero, 

de l’ muta, infinita tempokuro. 

Vi konas, certe, kian dolĉan amon 

alridas primavero, 

75 pro kio la sunflamo, kion pelas 

la vintro kiam gelas. 

Mil aferojn vi konas, mil malkovras, 

jam forkaŝitajn al paŝtisto simpla. 

Ofte se mi admiras 

80 vin ŝvebi muta super la ebeno, 

per kies ĉirkaŭpreno ĝisĉielas; 

aŭ kun ĉi mia grego 

min sekvi vojaĝante sen reteno; 

aŭ kiam ardi vidas mi la stelojn, 

85 mi pense al mi diras: 

kial tiom flamheloj? 

Kial la spac’ senfina, kaj l’ profunda 

infinita ĉiel’? Kion signifas 

ĉi senlima solec’? Kaj kio mi? 

90 Tiel mi prirezonas, kaj pri l’ tero 

senmezure mirinda,

kaj pri l’ sennombra, homa familio; 

pri aferum’ tioma, multaj movoj 

de ĉiuj astroj, ĉiuj teraferoj, 

95 girante sen konkeroj, 

revene ĉiam al la start’ deira; 

cele, frukte nenion 

diveni mi kapablas. Sed vi, certe, 

juna, senmorta lun’, vi konas ĉion. 

100 Tion mi scie sentas, 

ke pri l’ eternaj sferoj,

pri la fragilo mia, 

pri ajna bon’ kontentos 

aliaj eble; viv’ al mi ‘stas fia. 

105 Ho, mia greg’ ripoza, vi beata, 

pri mizer’ via nulas via sci’! 

Kiom mi vin envias! 

Ne nur ĉar de angoro 

preskaŭ liberas vi; 

110 ĉiun penon, doloron, 

ĉiun akran timsenton tuj forgesas; 

sed pli, ĉar ted’ neniam vin ekpremas. 

Kiam vi kuŝas ombre, surherbeje, 

vi kalmas kaj kontentas; 

115 kaj plejparton de l’ jaro 

senenua konsumas vi ĉi-state. 

Ankaŭ mi sidas herbe, ombroŝirme, 

sed mensa ĝeno firme 

min pikas, min enpense dorno boras, 

120 tial ke, side, pli kaj pli mi foras 

de pac’ kaj ripozfluo. 

Sed nulon mi sopiras, 

gis nun al ploro min nenio pusas. 

Kiom la gu’ vin tusas 

125 ne scias mi; sed estas vi bonŝanca. 

Nur etas mia ĝuo, 

ho grego mia, plend’ pri tio kromas. 

Se vi paroli povus, mi demandus: 

diru: kial kuŝante 

130 komforte senafera 

kontentas besto ĉia? 

Male, enuo min atakas fia? 

Eble se mi flugilus 

por ŝvebad’ supernuba, 

135 por stelnombrad’, jen unu post cetera, 

kaj kvazaŭ tondro vagus montokreste, 

mi pli feliĉus, dolĉa mia grego, 

mi pli feliĉus, luno blankosfera. 

Aŭ eble mi misveras, 

140 taksante homan sorton, mi ne kleras: 

laŭ ajna formo, stato 

ajnaspeca, en nesto aŭ lulilo, 

la naskiĝtag’ fatalas al naskato. 

Giacomo Leopardi, trad. Nicolino Rossi

(el “Kantoj” 2012)