La 8-a de oktobro estas la datreveno de la morto (en 1803) de la itala (piemonta) dramisto, verkisto kaj poeto Vittorio Alfieri (1749-1803),

eo.wikipedia.org/wiki/Vittorio_Alfieri

aŭtoro, interalie, de 21 tragedioj en senrimaj dekunusilabaj versoj, kiuj havas kiel kernan temon la liberon, la opozicion al tiraneco kaj la batalon de la unuopulo kontraŭ la destino.

Mi jam parolis pri li la 8-an de oktobro 2017

www.bitoteko.it/esperanto-vivo/eo/2017/10/08/vittorio-alfieri/ 

kaj la 8-an de oktobro 2018.

www.bitoteko.it/esperanto-vivo/eo/2018/10/08/vittorio-alfieri-2/ 

Hodiaŭ mi transskribas eron el la tragedio “Saul” (2-a akto, 1-a sceno).

Mi aldonas italan poŝtmarkon de 1932 kun portreto de Vittorio Alfieri.

---

SAUL, Atto II, scena I

 

Saul: Bell’alba è questa. In sanguinoso ammanto
oggi non sorge il sole; un dì felice
prometter parmi. – Oh miei trascorsi tempi!
Deh! dove sete or voi? Mai non si alzava
Saùl nel campo da’ tappeti suoi,
che vincitor la sera ricorcarsi
certo non fosse.

 

Abner: Ed or, perché diffidi,
o re? Tu forse non fiaccasti or dianzi
la filistea baldanza? A questa pugna
quanto più tardi viensi, Abner tel dice,
tanto ne avrai più intera, e nobil palma.

 

Saul: Abner, oh! quanto in rimirar le umane
cose, diverso ha giovinezza il guardo,
dalla canuta età! Quand’io con fermo
braccio la salda noderosa antenna,
ch’or reggo appena, palleggiava; io pure
mal dubitar sapea . . . Ma, non ho sola
perduta omai la giovinezza . . . Ah! meco
fosse pur anco la invincibil destra
d’Iddio possente! . . . e meco fosse almeno
David, mio prode!

 

Abner: E chi siam noi? Senz’esso
più non si vince or forse? Ah! non più mai
snudar vorrei, s’io ciò credessi, il brando,
che per trafigger me. David, ch’è prima,
sola cagion d’ogni sventura tua

sempre;

 

Saul: Ah! no: deriva ogni sventura mia
da più terribil fonte . . . E che? celarmi
l’ orror vorresti del mio stato? Ah! s’io
padre non fossi, come il son, pur troppo!
di cari figli, . . . or la vittoria, e il regno,
e la vita vorrei? Precipitoso

già mi sarei fra gli inimici ferri
scagliato io, da gran tempo: avrei già tronca
così la vita orribile, ch’io vivo.
Quanti anni or son, che sul mio labro il riso
non fu visto spuntare? I figli miei,

ch’amo pur tanto, le più volte all’ira

muovonmi il cor, se mi accarezzan . . . Fero,
impazïente, torbido, adirato
sempre; a me stesso incresco ognora, e altrui;
bramo in pace far guerra, in guerra pace:
entro ogni nappo, ascoso tosco io bevo;
scorgo un nemico, in ogni amico, i molli
tappeti assiri, ispidi dumi al fianco
mi sono; angoscia il breve sonno; i sogni
terror. Che più? chi ‘l crederia? spavento
m’è la tromba di guerra; alto spavento
è la tromba a Saùl. Vedi, se è fatta
vedova omai di suo splendor la casa
di Saùl; vedi, se omai Dio sta meco.
E tu, tu stesso, (ah! ben lo sai) talora
a me, qual sei, caldo verace amico,
guerrier, congiunto, e forte duce, e usbergo
di mia gloria tu sembri; e talor, vile
uom menzogner di corte, invido, astuto
nemico, traditore…

 

Abner: Or, che in te stesso
appien tu sei, Saulle, al tuo pensiero,
deh, tu richiama ogni passata cosa!
Ogni tumulto del tuo cor (nol vedi?)
dalla magion di que’ profeti tanti,
di Rama egli esce. A te chi ardiva primo
dir, che diviso eri da Dio? L’audace,
torbido, accorto, ambïzioso vecchio,
Samuèl sacerdote; a cui fean eco
le sue ipocrite turbe. A te sul capo
ei lampeggiar vedea con livid’occhio
il regal serto, ch’ei credea già suo.
Già sul bianco suo crin posato quasi
ei sel tenea; quand’ecco, alto concorde
voler del popol d’Israello al vento
spersi ha suoi voti, e un re guerriero ha scelto.
Questo, sol questo, è il tuo delitto. Ei quindi
d’appellarti cessò d’Iddio l’eletto,
tosto ch’esser tu ligio a lui cessasti.
Da pria ciò solo a te sturbava il senno:
coll’ inspirato suo parlar compieva
David poi l’opra. In armi egli era prode,
nol niego io, no; ma servo appieno ei sempre
di Samuello; e più all’altar, che al campo
propenso assai: guerrier di braccio egli era,

ma di cor, sacerdote. Il ver dispoglia
d’ogni mentito fregio; il ver conosci.

Io del tuo sangue nasco; ogni tuo lustro
è d’Abner lustro: ma non può innalzarsi
David, no mai, s’ei pria Saùl non calca.

 

Saul: David? . . . Io l’odio . . . Ma, la propria
figlia gli ho pur data in consorte . . . Ah! tu non sai.-
La voce stessa, la sovrana voce
che giovanetto mi chiamò più notti,
quand’io, privato, oscuro e lungi tanto
stava dal trono e da ogni suo pensiero;
or, da più notti, quella voce istessa
fatta è tremenda, e mi respinge, e tuona
in suon di tempestosa onda mugghiante:
“Esci Saùl; esci Saulle”. Il sacro
venerabile aspetto del profeta
che in sogno io vidi già, pria ch’ei mi avesse
manifestato che voleami Dio
re d’Israel, quel Samuele, in sogno,
ora in tutt’altro aspetto io lo riveggo.
Io, da profonda cupa orribil valle,
lui su raggiante monte assiso miro:
sta genuflesso Davide a’ suoi piedi:
il santo veglio sul capo gli spande
l’unguento del Signor; con l’altra mano,
che lunga lunga ben cento gran cubiti
fino al mio capo estendesi, ei mi strappa
la corona dal crine; e al crin di David
cingerla vuol: ma, il crederesti? David
pietoso in atto a lui si prostra, e niega
riceverla; ed accenna, e piange, e grida,
che a me sul capo ei la riponga . . . – Oh vista!
Oh David mio! tu dunque obbediente
ancor mi sei? genero ancora? e figlio?
e mio suddito fido? e amico? . . . Oh rabbia!
Tormi dal capo la corona mia?
Tu che tant’ osi, iniquo vecchio, trema . . .
Chi sei? . . . Chi n’ebbe anco il pensiero, pera . . .
Ahi lasso me! ch’io già vaneggio!

 

Abner: Pera, David sol pera: e svaniran con esso,
sogni, sventure, vision, terrori.

 

Vittorio Alfieri

 

°°°°°

 

El SAUL, dua akto, unua sceno

 

Saŭl: Tagiĝo bela! En mantel’ sangruĝa

hodiaŭ ne leviĝas sun’; ĝi ŝajne

promesas ĝojan tagon. Foraj tempoj!

Ho kie nun vi estas? Saŭl neniam

leviĝis kampe el tapiŝoj siaj,

se li ne estis certa, ke vespere

venkinta li kuŝiĝos.

 

Abner: Kaj nun kial

reĝ’, vi malfidas? Ĉu vi ĵus ne rompis

la tromemfidon de l’ Filiŝtoj? Ju pli

malfrue al batal’ ni venos, tion

Abner asertas, des pli ni plenvenkos.

 

Saŭl: Abner, ho kiom pri aferoj homaj

malsaman juĝon donas la junuloj

ol blankharuloj! Kiam mi per firma

brako l’ antenon levis nodoplenan,

kiun mi nun apenaŭ tenas, ankaŭ

mi tute ne dubadis… Sed mi perdis

ne la junecon nuran… Ha, se estus

kun mi ankoraŭ la potenca helpo

de l’ ĉiopova Dio… aŭ ĉeestus

almenaŭ David brava…

 

Abner: Kaj ni, kiuj

ni estas? Ĉu sen li ni plu ne venkas?

Nur kontraŭ min la glavon elnudigi

mi volus se mi kredus tion. David,

de viaj malfeliĉoj sola kaŭzo…

 

Saŭl: Ha! ne: devenas malfeliĉoj miaj

de pli terura fonto… Ĉu vi volus

de mia stato la teruron kaŝi?

Se mi ne estus patro, ve! de karaj

filoj… ĉu venkon, regnon kaj la vivon

mi volus? Certe jam de longa tempo

mi rapidege estus min ĵetinta

inter la malamikajn glavojn; estus

mi jam rompinta la teruran vivon.

De kiom longe plu sur miaj lipoj

la rido ne vidiĝis? Miaj filoj,

kiujn mi tiom amas, eĉ plurfoje

min kolerigas per karesoj siaj…

Dura, senpacienca kaj kolera

ĉiam; min mem mi ĝenas kaj l’ aliajn;

dum pac’ militon, dum milito pacon

mi volas; ĉie trovas mi venenon;

mi vidas malamikon en amiko;

l’ Asiraj moltapiŝoj ŝajnas dornoj;

angor’ la dormo ŝajnas; kaj la sonĝoj

teruro. Krome, kiu kredus? estas

por mi timego la milittrumpeto;

por Saŭl timego alta. Jen seniĝis

jam je brilego sia la loĝejo

de Saŭl; ĉu Dio kun mi estas, vidu.

Kaj vi mem foje (ho! vi tion scias)

ŝajnas al mi sincera koramiko,

parenco, militisto, forta ĉefo,

de gloro mia defendanto, foje

malnobla kaj mensoga kortegano,

ruza, perfida malamiko…

 

Abner: Kaj nun,

kiam vi estas en konscio plena,

ho Saŭl, la pasintaĵon rememoru!

Ĉiu tumult’ de koro via (vidu)

elvenas el la domo de tiomaj

Rama-profetoj. Kiu jam kuraĝis

diri, ke vi de Dio apartiĝis?

L’ aŭdaca, ruza, ambicia pastro

maljuna Samuelo, kaj reeĥe

liaj amasoj hipokritaj. Vidis

li kun envi’ sur kapo via brili

reĝ-kronon, kiun jam li kredis sia.

Li jam sur blanka kap’ ĝin preskaŭ tenis,

kiam jen plenkonkorde l’ Israela

popol’ aspiron lian foren blovis,

kaj militistan reĝon kunelektis.

Tio, nur tio estas via kulpo.

Li ne plu taksas vin Di-elektito,

post kiam vi rifuzis fidelecon.

Antaŭe tio vian menson ĝenis:

poste agadis David per parolo

inspiroplena. En batal’ heroo

estis sendube li; sed estis ĉiam

de Samuel’ servisto; pli ŝatanta

l’ altaron ol la kampon; korpe estis

li militist’, sed kore sacerdoto.

Sen iu falsornam’ la veron sciu.

De via sama sango mi devenas;

ĉiu lum’ via estas lum’ de Abner;

sed ne leviĝi povas David alten,

se li antaŭe Saŭlon ne forbatas.

 

Saŭl: David?… Mi lin malamas… Sed filinon

al li mi edzinigis… Vi ne scias.

La sama voĉo, kiu plurajn noktojn

min vokis dum junaĝo, kiam estis

mi nekonata kaj de l’ trono fora

kaj eĉ de ĉiu pens’ al ĝi rilata,

nun tiu sama voĉ’ de pluraj noktoj

iĝis terura, min repuŝas, tondras

kiel muĝanta ondo uragana:

“Eliru, Saŭl, eliru, Saŭl”… La sankta

respekteginda frunto de l’ profeto,

kiun mi sonĝe vidis antaŭ ol li

sciigis min, ke reĝ’ de Israelo

min volis Dio; tiu Samuelo

al mi aspektas sonĝe nun alie.

Mi el profunda val’ terura, nigra

vidas lin sidi sur radia monto;

David genuas ĉe piedoj liaj:

la sankta maljunulo lian kapon

per Di-ungvento ŝmiras; dum per mano

alia, kiu, je cent ulnoj longa,

ĝis mia kapo etendiĝas, tiras

el mia kapo li la kronon; kaj sur

kapon de David volas ĝin surmeti;

sed, ĉu vi kredas? David genuiĝas

piece antaŭ li, kaj ĝin akcepti

rifuzas; kaj mansignas, ploras, krias,

ke li sur mian kapon ĝin remetu..

Ho vido! mia David! ĉu ankoraŭ

vi min obeas? ĉu bofil’ kaj filo?

mia subul’ fidela kaj amiko?…

Ho! de la kap’ forpreni kronon mian?

Vi, maljunul’ aŭdaca, fia, tremu…

Kiu vi estas?… Kiu nur pripensis

tion, pereu… Ve! mi jam deliras!

 

Abner: David pereu! Kaj kun li foriros

sonĝoj, bedaŭroj kaj terurvizioj.

 

Vittorio Alfieri, trad. Luigi Minnaja

(“Itala Antologio”, COEDES/ FEI, Milano 1987, p. 284-288)