Homoj

André Chénier

La 25-a de julio estas la datreveno de la morto (en 1794) de la franca poeto André Marie Chénier, konata kiel André Chénier, en la itala Andrea Chénier (1762-1794),
eo.wikipedia.org/wiki/Andr%C3%A9_Ch%C3%A9nier
fama, eĉ pli ol pro sia poezio, pro du kialoj:
– pro la aventurplena vivo, kaj eĉ pli pro sia tragika morto: li estis gilotinita je nuraj 31 jaroj, dum la franca Revolucio, ĉar oni suspektis, ke li favoris la forkuron de Anne Charlotte Corday (1768-1793), kiu estis murdinta Jean-Paul Marat (1743-1793);
– ĉar li inspiris la operon de Umberto Giordano (1867-1948), laŭ libreto de Luigi Illica (1857-1917), “Andrea Chénier”.
Mi transskribas, en la franca kaj en la tradukoj al Esperanto kaj al la itala, la poeziaĵon “La Jeune Tarentine” (La juna tarentanino – La giovane tarantina), inspirita ad ero de la 1-a Libro de “Astronomica” de Marko Manilio (Marcus Manilius).
Mi aldonas la francan poŝtmarkon de 1950 pri André Chénier, laŭ skizo de Gabriel-Antoine Barlangue el gravuraĵo de Joseph-Benoît Suvée, en la serio dediĉita al la roluloj de la franca Revolucio.


LA JEUNE TARENTINE

 

Pleurez, doux alcyons! ô vous, oiseaux sacrés,

oiseaux chers à Thétis, doux alcyons, pleurez!

Elle a vécu, Myrto, la jeune Tarentine!

Un vaisseau la portait aux bords de Camarine:

là, lhymen, les chansons, les flûtes, lentement,

devaient la reconduire au seuil de son amant.

Une clef vigilante a, pour cette journée,

sous le cèdre enfermé sa robe dhyménée

et lor dont au festin ses bras seront parés

et pour ses blonds cheveux les parfums préparés.

Mais, seule sur la proue, invoquant les étoiles,

le vent impétueux qui soufflait dans les voiles

lenveloppe: étonnée, et loin des matelots,

elle crie, elle tombe, elle est au sein des flots.

 

Elle est au sein des flots, la jeune Tarentine!

Son beau corps a roulé sous la vague marine.

Thétis, les yeux en pleurs, dans le creux dun rocher

aux monstres dévorants eut soin de le cacher.

Par ses ordres bientôt les belles Néréides

sélèvent au-dessus des demeures humides,

le poussent au rivage, et dans ce monument

lont, au cap du Zéphyr, déposé mollement;

et de loin, à grands cris appelant leurs compagnes,

et les Nymphes des bois, des sources, des montagnes,

toutes, frappant leur sein et traînant un long deuil,

répétèrent, hélas ! autour de son cercueil:

“Hélas! chez ton amant tu nes point ramenée,

tu nas point revêtu ta robe dhyménée,

lor autour de tes bras na point serré de noeuds,

et le bandeau dhymen norna point tes cheveux”.

 

André Chénier

 

°°°°°

 

LA GIOVANE TARANTINA

 

Piangete, sacri alcioni a Teti cari,

soavi alati, piangete sui mari!

Più non è, Myrto, giovin Tarantina!

Per nave ai liti gìa di Camarina:

ove flauti e nuziale canto al fido

amante la invocava e al dolce nido.

Serba vigile chiave allalma festa

in cofano di cedro la sua vesta,

lor che adorni le braccia alabastrine

nel simposio, e gli aromi al biondo crine.

Ma, sola a prua, fìsa allamica stella,

lavvolge impeto e rabbia di procella:

croscian le vele, e il soffio la spaventa

dai nauti lunge e nel mare lavventa:

grida, cade la bella Tarantina

in grembo al flutto, alla preda marina.

 

Teti piangente, ha in un antro roccioso

il pario corpo ai mostri avidi ascoso,

e le Oceanine al suo cenno in sullonde

sollevato ladducono alle sponde

càlabre, e al capo Zeffiro arridente

in questarca il composer mollemente,

poi di lontan chiamando le compagne

e de boschi, de fonti e le montagne

le ninfe, in alte grida e doglia amara,

nero velo dintorno alla sua bara,

leggera ala di morte, ampio traendo

tutte e al ritmo funereo movendo:

«Ahi, candida sposa!» – e il bianco seno

straziavansi – «al tuo bel sogno sereno

damore non sei giunta, né le vesti

nuziali, o cara estinta, mai sapesti:

loro sulle tue braccia non ha stretto

a te col nodo dImeneo il diletto;

e or lessenza fragrante almen si effonda

se non aulì sulla tua chioma bionda!».

 

André Chénier, trad. Ermanno Viezzoli

 

°°°°°

 

LA JUNA TARENTANINO

 

Ho, ploru, alcionoj, ho sanktaj birdoi, vi,

de Tetis tre amataj, ho ploru kun vekri.

Jam vivis, juna Myrto, Tarentanino bela,

al Kamarinaj bordoj ŝin portis ŝipo vela,

himeno, fluto-sonoj kaj dolce milda kant

ŝin estis kondukantaj al sojlo de l amant.

Gardate de ŝlosilo, en cedroligna kesto

fermita estis robo por ŝia nupta festo,

kaj oro, por ornamo de ŝia braka par,

parfumoj preparitaj por ŝia blonda har.

Sed dum ĉe l antaŭkilo ŝi sola miras stelojn,

la vento, tro impeta kaj plenblovanta velojn,

ŝin puŝas. Terurite, sen vid de l ŝipanar,

ŝi falas, ŝi ekkrias, ŝi estas en la mar.

Jen ŝi, en onda sino, Tarentanin gracia,

ruliĝas sub la ondoj belega korpo ŝia.

 

Kaj larme nun mem Tetis ŝin por sekura sav

de mordaj monstroj kaŝis en iu roka kav.

Kaj belaj Nereidinoj, laŭ ŝia ordon-voko

nun ŝin karese levis el la malseka loko,

kaj ŝovis al la bordo, kaj en ĉi tomba sin,

ĉe l promontor Zefira demetis mole ŝin.

Kaj nimfojn, kunulinojn, alvokas ili krie,

de boskoj, de montaroi, de fontoj kaj de ĉie,

kaj ĉiuj kun brustbatoj funebras longe ŝin,

kaj veojn ĉirkaŭ l ĉerko ripetas sen la fin:

ve, al amato via portita vi ne estis,

nek la himena robo korpeton vian vestis,

nek brilis sur la brakoj juvela ĉen el or,

nek fluis sur la kapo parfuma bonodor.

 

André Chenier, trad. Kálmán Kalocsay

“Literatura Mondo” 1923-1, p. 19-20

“Eterna bukedo”, 1931, p. 107-108

“Tutmonda sonoro”, 1981, vol. II, p. 356

Respondi

Retpoŝtadreso ne estos publikigita. Devigaj kampoj estas markitaj *