Luoghi

Trentino-Alto Adige

Il 5 settembre 1946 i Ministri degli Esteri di Italia e Austria, Alcide Degasperi e Karl Gruber, firmarono a Parigi un accordo, che divenne un allegato al Trattato di pace, per regolamentare i rapporti tra la popolazione di lingua tedesca e quella di lingua italiana nella Regione italiana di confine Trentino-Alto Adige.
L’intenzione fu quella di garantire una pacifica convivenza mediante il riconoscimento, in una regione storicamente legata più al mondo tedesco che a quello italiano, di garanzie volte a “salvaguardare il carattere etnico e lo sviluppo culturale ed economico del gruppo di lingua tedesca”, anziché effettuare – come avvenuto in altre zone d’Europa – il forzato trasferimento di intere popolazioni di zone plurilingue.
Il procedimento si concluse soltanto il 12 giugno 1992, dopo quasi mezzo secolo, quando l’Austria rilasciò la cosiddetta “quietanza liberatoria”, riconoscendo che l’Italia aveva dato piena e leale esecuzione all’accordo di Parigi.
(A seguito di una parziale riforma della Costituzione italiana, dal 2001 la Regione ha pure aggiunto al nome italiano quello tedesco “Südtirol”)
Sarebbe eccessivo, però affermare che tutti i motivi di contrasto sono venuti meno. In particolare – ma questo è un problema che riguarda tutta l’Italia e tutta l’Austria, sebbene per ovvi motivi sia sentito più fortemente in una regione mistilingue – i libri di storia rispettivamente adottati nei due Paesi presentano in modo molto diverso i medesimi avvenimenti: in Italia, insistendo sui metodi repressivi della monarchia asburgica, e in Austria affermando che le guerre italiane per l’indipendenza erano guerre di aggressione, che non miravano tanto ad unire l’Italia, quanto a dividere l’Austria.
Una recente inchiesta del giornale torinese “La Stampa” (24 settembre 2018) ha esaminato i libri di testo delle scuole austriache, concludendo che “L’Austria riscrive il Risorgimento”:
www.lastampa.it/esteri/2018/09/24/news/l-austria-di-kurz-riscrive-il-risorgimento-1.34047357
A questo proposito, mi sono domandato (senza trovare risposta) che fine abbiano fatto le iniziative di cui ho parlato in un mio articolo, mandato in onda dalla RAI (Radio Roma, trasmissioni per l’estero in Esperanto) l’8 aprile 1973, che trascrivo con retroversione in italiano.
Allego il francobollo italiano del 2009, su bozzetto di Anna Maria Maresca, per il 50° anniversario della “Accademia di Studi Italo-tedeschi” (Akademie deutsch-italienischer Studien), Merano/ Meran, con i ritratti di Wolfgang von Goethe e Dante Alighieri, simboli delle culture tedesca e italiana, e con didascalie in italiano e in tedesco (nota: anche per la diversa struttura delle due lingue, gli Studi sono chiamati “italo-tedeschi” in italiano e “tedesco-italiani” in tedesco).


(segue traduzione in italiano)
ITALAJ KAJ AŬSTRAJ LERNOLIBROJ
La lernolibroj kutime uzataj en la lernejoj, precipe tiuj pri historio, ĉiam liveris diskut-temojn, koncerne objektivecon.
La ideoj esprimitaj en tiuj libroj, fakte, povas naski en la junaj gelernantoj antaŭjuĝojn aŭ erarajn konvinkiĝojn, kiuj riskas plifirmiĝi en la konscio. Ĝuste por eviti ĉi tiujn malagrablajn situaciojn, Italujo kaj Aŭstrujo, kun la apogo de UNESKO, formis du studgrupojn, unu en Vieno kaj alian en Pavio, por forigi el la lernolibroj pri historio ĉiujn elementojn, kiujn oni taksas neobjektivaj.
La italaj historiistoj, kvankam ili ne samopinias kun la interpreto de la italaj luktoj por sendependiĝo, kiaj ili aperas en la aŭstraj lernolibroj, konstatis kun ĝojo, ke tamen oni superis kelkajn naciismajn antaŭjuĝojn. La aŭstraj historiistoj, siaflanke, konstatis, ke la italaj tekstoj ne estas tendencaj, sed sugestis, ke oni donu pli da atento al la graveco de Aŭstrujo, kaj al ĝia kontribuo al la homa civilizo.
Antaŭ nelonge kunvenis en Romo komisiono, konsistanta el reprezentantoj de aŭstraj kaj italaj historiistoj, kiu resumis la konkludojn de la du laborgrupoj; ĝi konstatis, ke kun la celo revizii historiajn studojn en eŭropa lumo, oni devas plibone reliefigi la kontribuon, kiun ambaŭ landoj donis por la evoluo de la politika penso en konstitucian direkton; fakte, estis ĝuste la demokratiaj movadoj de la du popoloj, kiuj liveris al la aliaj eŭropaj landoj ekzemplojn kaj instigojn.
Antonio De Salvo, Radio Roma-Esperanto, 8.4.1973

°°°°°
ITALAJ KAJ AŬSTRAJ LERNOLIBROJ
La lernolibroj kutime uzataj en la lernejoj, precipe tiuj pri historio, ĉiam liveris diskut-temojn, koncerne objektivecon.
La ideoj esprimitaj en tiuj libroj, fakte, povas naski en la junaj gelernantoj antaŭjuĝojn aŭ erarajn konvinkiĝojn, kiuj riskas plifirmiĝi en la konscio. Ĝuste por eviti ĉi tiujn malagrablajn situaciojn, Italujo kaj Aŭstrujo, kun la apogo de UNESKO, formis du studgrupojn, unu en Vieno kaj alian en Pavio, por forigi el la lernolibroj pri historio ĉiujn elementojn, kiujn oni taksas neobjektivaj.
La italaj historiistoj, kvankam ili ne samopinias kun la interpreto de la italaj luktoj por sendependiĝo, kiaj ili aperas en la aŭstraj lernolibroj, konstatis kun ĝojo, ke tamen oni superis kelkajn naciismajn antaŭjuĝojn. La aŭstraj historiistoj, siaflanke, konstatis, ke la italaj tekstoj ne estas tendencaj, sed sugestis, ke oni donu pli da atento al la graveco de Aŭstrujo, kaj al ĝia kontribuo al la homa civilizo.
Antaŭ nelonge kunvenis en Romo komisiono, konsistanta el reprezentantoj de aŭstraj kaj italaj historiistoj, kiu resumis la konkludojn de la du laborgrupoj; ĝi konstatis, ke kun la celo revizii historiajn studojn en eŭropa lumo, oni devas plibone reliefigi la kontribuon, kiun ambaŭ landoj donis por la evoluo de la politika penso en konstitucian direkton; fakte, estis ĝuste la demokratiaj movadoj de la du popoloj, kiuj liveris al la aliaj eŭropaj landoj ekzemplojn kaj instigojn.
Antonio De Salvo, Radio Roma-Esperanto, 8.4.1973

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *