Il 4 febbraio è l’anniversario della morte (nel 1631) del poeta e storico spagnolo Bartolomé Juan Leonardo de Argensola, conosciuto come Bartolomé Leonardo de Argensola (1562-1631)
es.wikipedia.org/wiki/Bartolom%C3%A9_Leonardo_de_Argensola
(non ci sono su di lui pagine fi Wikipedia in italiano o in Esperanto)
fratello minore di un altro poeta e storico, Lupercio Leonardo de Argensola, morto però prima di lui (1559-1613)
es.wikipedia.org/wiki/Lupercio_Leonardo_de_Argensola
Bartolomé Leonardo de Argensola fu contemporaneo, nel cosiddetto “siglo de oro” (secolo d’oro) della letteratura spagnola, di
Miguel de Cervantes
Luis de Góngora
Félix Lope de Vega y Carpio.
Le poesie dei fratelli Argensola (Bartolomé e Lupercio) furono pubblicate in unico volume, postume, nel 1634; talmente essi sono ricordati insieme, che la città di Saragozza ha dedicato loro un monumento in comune.
Un sonetto di Bartolomé, “Yo os quiero confesar, don Juan, primero”, è stato tradotto due volte in Esperanto: nel 1931 (“Eterna bukedo”, p. 88, con il titolo “Soneto”; riprodotto nel 1981 in “Tutmonda sonoro”, HEF Budapest, vol. I, p. 328, con il titolo “Mensoga belo”) apparve la versione di Kálmán Kalocsay; nel 1968 (“Esperanto de UEA” 1968-4, p. 49) apparve quella di Fernando de Diego.
(Non ho mai capito perché un medesimo testo venga tradotto più volte, invece di coltivare terreni vergini).
Trascrivo il testo spagnolo di quel sonetto, e le due traduzioni in Esperanto.
Allego un ritratto di Bartolomé, e l’immagine del monumento di Saragozza ai fratelli Argensola.
Yo os quiero confesar, don Juan, primero,
que aquel blanco y color de doña Elvira
no tiene de ella más, si bien se mira,
que el haberle costado su dinero.
Pero tras eso confesaros quiero
que es tanta la beldad de su mentira,
que en vano a competir con ella aspira
belleza igual de rostro verdadero.
Mas ¿qué mucho que yo perdido ande
por un engaño tal, pues que sabemos
que nos engaña así Naturaleza?
Porque ese cielo azul que todos vemos,
ni es cielo ni es azul. ¡Lástima grande
que no sea verdad tanta belleza!
Bartolomé Leonardo de Argensola
MENSOGA BELO
Ho, Don Juan, jen, time mi konfesas:
Elvira neĝe brilas, roze floras,
sed de proksime: ĉio ĉi valoras
nur tiom, kiom ŝi por ĝi elspezas.
Konfesu tamen, se vi bone pesas,
ke ŝi mensogi belon tiel povas,
ke pura ĉarmo kontraŭ ŝi ne trovas
armilojn, ĝiaj argumentoj ĉesas,
Ne miru, do, se – estu laŭ destino!
pereon iros mi pro l’ falsulino:
ĉu mem ne trompas la Natura pompo?
Jen rave kovras nin la blu’ ĉiela,
kaj nek ĉiel’ nek bluo. Ĉio bela,
domaĝe, estas ja ne ver’, nur trompo.
Bartolomé Leonardo de Argensola,
trad. Kálmán Kalocsay
(Eterna bukedo, 1931, p. 88;
Tutmonda sonoro, I, 1981, p. 328)
Don Jŭan, al vi konfesas mi unue
ke l’ haŭto roza, neĝa, de Elvira
tiel imponas, estu mi verdira,
ĉar mone ŝi aĉetis ĝin, pli frue.
Sed same mi al vi konfesas plue:
ŝi trompe bela pompas triumf-ira,
kai eĉ vizaĝo rava sed senŝmira
rivalas vane ŝin kaj rangas due.
Kio do, se freneze mi adoras
la falsulinon? Bone pensu: same
falseme la Natur’ al ni aperas,
ĉar la ĉielo ĉarma, blua flame,
ne estas blua nek ĉiel’. Doloras,
ke tiom da beleco ja ne veras!
Bartolomé Leonardo de Argensola,
trad. Fernando de Diego
(Esperanto de UEA, 1968-4, p. 49)
