Homoj

Giuseppe Ungaretti

La oka de februaro estas la datreveno de la naskiĝo (en 1888) de la itala poeto, verkisto, tradukisto kaj profesoro Giuseppe Ungaretti (1888-1970).
eo.wikipedia.org/wiki/Giuseppe_Ungaretti
Mi jam parolis pri li la 1-an de junio 2018, okaze de la datreveno de lia morto.

Giuseppe Ungaretti


Mi transskribas, kune kun traduko al Esperanto de Gaudenzio Pisoni, lian poeziaĵon “I fiumi” (La Riveroj): temas pri teksto kun tre mallongaj versoj, sen interpunkcio kaj preskaŭ sen rimoj (anstataŭigitaj per asonancoj kaj aliteracioj), kiuj disvolviĝas pere de apudmetoj de bildoj kaj de vortoj, videbligantaj kaŝitajn memorojn.
La poeziaĵo estis verkita en 1916, dum la unua mondmilito, sur la orientitala fronto de Karsto. La poeto troviĝas en doleno (natura malebenaĵo) plena de akvo, apud rivero Isonco (Isonzo); kolektinte siajn malpurajn militajn vestaĵojn, li varmiĝas je la suno, kaj sentas sin denove eta parto de la naturo malgraŭ la kruelaĵoj de la milito. Revenas al lia menso la pasinteco, skandita de la kvar riveroj, kiuj markis lian vivon: Serkjo (Serchio), kiu fluas en Lukko-lando (Lucchesia), la devenloko de liaj italaj (toskanaj) gepatroj; Nilo, kiu memorigas al li la urbon, kie li naskiĝis (Aleksandrio Egipta), kaj kie li pasigis sian infanaĝon; Sejno (Seine), kiu memorigas al li Parizon, kie li kulture formiĝis; kaj fine Isonco (Isonzo), la rivero ligita kun la milito.

Caporetto-Kobarid


El tiuj spertoj elvenas maldolĉaj konsideroj pri la vivo kaj pri la doloro (kvankam la poeziaĵo apartenas al kolekto, kiu paradokse titoliĝas “L’allegria”, La gajeco: tio montras, ke la poeto kapablas reagi al la malbelaĵoj de la vivo, ĉerpante novan forton el la kontraŭaĵoj).
La plena poemaro de Ungaretti (“Vita d’un Uomo”) estis tradukita al Esperanto (Vivo de Homo) de Nicolino Rossi; mi aldonas ĝian kovrilon. Recenzo de Antonio Valén aperis en “Esperanto de UEA” 2017-2, kun kelkaj poeziaj eroj:
revuoesperanto.org/vivo-de-homo?fbclid=IwAR1m38RwtqueZeJszSHaMB_5_rHkBa8gPt_zE8jbisw6Z5LGwRVnJ4xqxvk


I FIUMI

 

Mi tengo a quest’albero
mutilato
abbandonato in questa dolina
che ha il languore
di un circo
prima o dopo lo spettacolo
e guardo
il passaggio quieto
delle nuvole sulla luna

Stamani mi sono disteso
in un’urna d’acqua
e come una reliquia
ho riposato

L’Isonzo scorrendo
mi levigava
come un suo sasso

Ho tirato su
le mie quattr’ossa
e me ne sono andato
come un acrobata
sull’acqua

Mi sono accoccolato
vicino ai miei panni
sudici di guerra
e come un beduino
mi sono chinato a ricevere
il sole

Questo è l’Isonzo
e qui meglio
mi sono riconosciuto
una docile fibra
dell’universo

Il mio supplizio
è quando
non mi credo
in armonia

Ma quelle occulte
mani
che m’intridono
mi regalano
la rara
felicità

Ho ripassato
le epoche
della mia vita

Questi sono
i miei fiumi

Questo è il Serchio
al quale hanno attinto
duemil’anni forse
di gente mia campagnola
e mio padre e mia madre

Questo è il Nilo
che mi ha visto
nascere e crescere
e ardere dell’inconsapevolezza
nelle estese pianure

Questa è la Senna
e in quel torbido
mi sono rimescolato
e mi sono conosciuto

Questi sono i miei fiumi
contati nell’Isonzo

Questa è la mia nostalgia
che in ognuno
mi traspare
ora ch’è notte
che la mia vita mi pare
una corolla
di tenebre

 

Giuseppe Ungaretti

 

°°°°°

 

LA RIVEROJ

 

Mi tenas min al arbo kripligita

forlasita en tiu ĉi doleno

kiu langvoras

kiel cirko

antaŭ aŭ post la spektaklo

kaj vidas

la pasadon kvietan

de la nuboj kontraŭ la luno

 

Hodiaŭ matene mi sternis

min en akvourno

kaj tie plenripozis

kiel relikvo

 

Izonco fluante

min glatigadis

kiel rulŝtonon

 

Mi eltiris for

ĉi miajn kvar ostojn

kaj paŝete foriris

kiel ĵonglisto

surakve

 

Mi estis kaŭriĝanta

apud vestaĵoj miaj

je milit’ malpuraj

kaj kiel bedueno

mi kuŝis klinita por ĝui

la sunon

 

Ĉi estas Izonco

kaj plibone

en ĝi mi min rekonis

esti obea fibro

de l’ universo

 

Mia turmento

ekestas

se mi kredas

min malakorda

 

Sed tiuj manoj

kiuj

kaŝe knedas min

al mi donas

maloftan

veran feliĉon

 

Mi rerigardis

l’ epokojn

de mia vivo

 

Jenaj estas

miaj riveroj

 

Ĉi estas Serkjo

el kiu elĉerpis

dum du jarmiloj eble

pragento mia kamparana

kaj patro kaj patrino miaj

 

Ĉi estas Nilo

kiu min vidis

novnaskiĝintan

kreskantan kaj nekonscie brulantan

sur vastaj ebenejoj

 

Ĉi estas Sejno

en kies kota

malpuro mi miksiĝis

kaj tie mi min ekkonis

 

Ĉi estas la riveroj

en Izonc’ numeritaj

 

Ĉi estas mia korsopiro

kiun el ili

mi travidas

nun nokte kiam

emas viv’ mia simili

nigremalluman

korolon.

 

Giuseppe Ungaretti, trad. Gaudenzio Pisoni

(“Enlumas min senlimo”, LF-KOOP,

La-Chaux-de-Fonds 1990, p.116-117 )

Respondi

Retpoŝtadreso ne estos publikigita. Devigaj kampoj estas markitaj *