La 4-an de februaro estas la datreveno de la morto (en 1631) de la hispana poeto kaj historiisto Bartolomé Juan Leonardo de Argensola, konata kiel Bartolomé Leonardo de Argensola (1562-1631)
es.wikipedia.org/wiki/Bartolom%C3%A9_Leonardo_de_Argensola
(ne ekzistas pri li Vikipediaj paĝoj en Esperanto kaj en la itala),
pli malgranda frato de alia poeto kaj historiisto, Lupercio Leonardo de Argensola, tamen mortinta pli frue ol li (1559-1613)
es.wikipedia.org/wiki/Lupercio_Leonardo_de_Argensola
Bartolomé Leonardo de Argensola estis samtempulo, en la tiel dirita “siglo de oro” (ora jarcento) de la hispana literaturo, de Miguel de Cervantes
Luis de Góngora
Félix Lope de Vega y Carpio.
La poeziaĵoj de fratoj Argensola (Bartolomé kaj Lupercio) estis publikigitaj en unu sola volumo, postmorte, en 1634; tiel multe ili estas memorigataj kune, ke la urbo Zaragozo starigis al ili komunan monumenton.
Unu soneto de Bartolomé, “Yo os quiero confesar, don Juan, primero”, estis tradukita dufoje al Esperanto: en 1931 (“Eterna bukedo”, p. 88, kun la titolo “Soneto”; reproduktita en 1981 en “Tutmonda sonoro”, HEF Budapest, vol. I, p. 328, kun la titolo “Mensoga belo”) aperis la versio de Kálmán Kalocsay; en 1968 (“Esperanto de UEA” 1968-4, p. 49) aperis tiu de Fernando de Diego.
(Mi neniam komprenis, kial unu sama teksto estas plurfoje tradukita, anstataŭ plugi virgajn grundojn).
Mi transskribas la hispanan tekston de tiu soneto, kaj la du tradukojn al Esperanto.
Mi aldonas portreton de Bartolomé, kaj bildon de la monumento de Zaragozo al la fratoj Argensola.
Yo os quiero confesar, don Juan, primero,
que aquel blanco y color de doña Elvira
no tiene de ella más, si bien se mira,
que el haberle costado su dinero.
Pero tras eso confesaros quiero
que es tanta la beldad de su mentira,
que en vano a competir con ella aspira
belleza igual de rostro verdadero.
Mas ¿qué mucho que yo perdido ande
por un engaño tal, pues que sabemos
que nos engaña así Naturaleza?
Porque ese cielo azul que todos vemos,
ni es cielo ni es azul. ¡Lástima grande
que no sea verdad tanta belleza!
Bartolomé Leonardo de Argensola
MENSOGA BELO
Ho, Don Juan, jen, time mi konfesas:
Elvira neĝe brilas, roze floras,
sed de proksime: ĉio ĉi valoras
nur tiom, kiom ŝi por ĝi elspezas.
Konfesu tamen, se vi bone pesas,
ke ŝi mensogi belon tiel povas,
ke pura ĉarmo kontraŭ ŝi ne trovas
armilojn, ĝiaj argumentoj ĉesas,
Ne miru, do, se – estu laŭ destino!
pereon iros mi pro l’ falsulino:
ĉu mem ne trompas la Natura pompo?
Jen rave kovras nin la blu’ ĉiela,
kaj nek ĉiel’ nek bluo. Ĉio bela,
domaĝe, estas ja ne ver’, nur trompo.
Bartolomé Leonardo de Argensola,
trad. Kálmán Kalocsay
(Eterna bukedo, 1931, p. 88;
Tutmonda sonoro, I, 1981, p. 328)
Don Jŭan, al vi konfesas mi unue
ke l’ haŭto roza, neĝa, de Elvira
tiel imponas, estu mi verdira,
ĉar mone ŝi aĉetis ĝin, pli frue.
Sed same mi al vi konfesas plue:
ŝi trompe bela pompas triumf-ira,
kai eĉ vizaĝo rava sed senŝmira
rivalas vane ŝin kaj rangas due.
Kio do, se freneze mi adoras
la falsulinon? Bone pensu: same
falseme la Natur’ al ni aperas,
ĉar la ĉielo ĉarma, blua flame,
ne estas blua nek ĉiel’. Doloras,
ke tiom da beleco ja ne veras!
Bartolomé Leonardo de Argensola,
trad. Fernando de Diego
(Esperanto de UEA, 1968-4, p. 49)
